همسری حق به جانب باشیم یا سازنده؟
«اشتباه میکنی!»، «غیرمنطقی نباش!»، «اصلا این رفتارهایت را نمیپسندم»؛ این جملهها عمری به درازای خود ازدواج دارد و آنقدر در رابطه ما با همسرمان به کار میرود که دیگر توجهی به آنها نمیکنیم، حتی یادمان میرود که چه تأثیر ناخوشایندی روی رابطهمان میگذارد. در مطلب پیشرو، به نقل از «سپیده دانایی» میخواهیم ببینیم این جمله های حقبهجانب، چه تأثیری بر رابطه ما با همسرمان میگذارد و با آنها چه باید کرد؟
تله بر حق بودن و تبعاتش
برحق بودن، باعث ایجاد حس خوشایندی در ما میشود؛ چون فکر میکنیم پیروز شدهایم و طرف مقابل باخته است. ذهنمان به ما میگوید: «آفرین! خوب سرجایش نشاندی!». اما اِشکال این افکار که نیاز به محق بودن را میرساند، این است که باعث میشود برحق بودن برای ما اهمیت زیادی پیدا کند؛ آنقدر که این احساس را شرط لازم راضی بودن از رابطه زناشویی بدانیم. با این حساب هروقت که حس کردیم هوش کمتری داریم یا اشتباهی از ما سرزدهاست و به اصطلاح کمآوردهایم، از رابطهمان ناراضی میشویم. اگر شما هم در این تله خطرناک گرفتار شدهاید، یادتان باشد که رابطه شما نمیتواند به این صورت پیش برود که همیشه شما حق داشتهباشید و همسرتان اشتباه کند. هرقدر روی این احساس پافشاری کنید، از همسرتان بیشتر دور میشوید و عشق و علاقه و حس مراقبت شما نسبت به یکدیگر ضعیفتر میشود. مسئله اصلی این نیست که چه کسی حق میگوید و چه کسی ناحق. آنچه اهمیت دارد «رفتارهای کارآمد» است؛ یعنی چه رفتاری باعث میشود صمیمیت، مهربانی و عشق بیشتری در رابطه جریان داشته باشد.
رفتارهای دیگر را امتحان کن!
جنگ بر سر اینکه چه کسی حق دارد، تا حالا به بهتر شدن هیچ رابطهای، منجر نشدهاست. پس اگر میخواهید به رابطه زناشویی خودتان بهخوبی ادامه بدهید، موفقیت شما به تغییر رفتارتان وابسته است. این رفتارهای جدید را امتحان و تمرین کنید.
* فهرست همسر خوب را بنویسید
از خودتان بپرسید دوست دارید چگونه همسری باشید؟ یک همسر ایدهآل از دید شما چه خصوصیتهایی دارد؟ آیا بهتندی انتقاد میکند؟ همیشه خودش را برحق میداند؟ یا مهربان، باگذشت، منعطف و مراقب احساسات طرف مقابل است؟ وقتی خصوصیتهای یک همسر ایدهآل از دید خودتان را متوجه شدید، آنها را فهرست کنید و ببینید چطور میتوانید با رفتارهایی ساده، واضح و انجامپذیر به ایدهآل خودتان نزدیک شوید؟
* خودتان را جای همسرتان بگذارید
تصور کنید وقتی به همسرتان میگویید که همیشه اشتباه میکند یا خیلی غیرمنطقی است، چه احساسی به او دست میدهد؟ جمله های انتقادی شما چه تأثیری روی او میگذارد؟ آیا این رفتار باعث میشود که همسرتان شما را بیشتر دوست داشته باشد؟ آیا این رفتار باعث میشود رضایت همسرتان از رابطه با شما بیشتر بشود؟ اگر نتیجه انتقاد از همسرتان و اصرار روی محق بودنتان، منجر به عصبانیت، غمگینی یا شرمندگی همسرتان بشود چطور؟ آیا دوست دارید فردی که عاشقش هستید چنین احساساتی داشته باشد؟
* با فکرهای حقبه جانب، مقابله کنید
فکرهایی با محتوای نیاز به محق بودن را رها کنید. روی افکار خود اسمی بگذارید و دفعه بعدی که در ذهن شما جریان پیداکردند، با خود بگویید: «باز داستان من حق دارم، تو اشتباه میکنی، شروع شد.» با انجام این کار ساده بین شما و افکارتان فاصله ایجاد میشود. میتوانید این تمرین را انجام بدهید و متوجه شوید دیگر مثل قبل مجبور نخواهید بود بر اساس افکار مضری که درباره محق بودن دارید، عمل کنید.
از این هم بهتر شو!
راهحلهایی که تا حالا گفتیم، برای این بود که جلوی بدتر شدن رابطه زناشویی را بگیریم. ولی برای داشتن یک اندکی خوب، کارهای دیگری هم لازم است؛ یکی از موثرترین این کارها این است که توجه کنیم در مقابل شنیدن خبرهای خوب از طرف همسرمان چه واکنشی به او نشان میدهیم. روانشناسها نحوه واکنش نشان دادن به خبرهای خوب همسر را در چهار دسته طبقهبندی کردهاند. مثلا وقتی همسر شما میگوید برای کاهش وزنش در یک باشگاه ورزشی ثبتنام کردهاست، شما چه واکنشی نشان میدهید؟
* فعال- سازنده: با شور و شوق واکنش نشان میدهید؛ «چه کار خوبی میکنی! این بهترین خبری بود که این هفته شنیدم. آفرین».
* فعال- مخرب: به مشکلات یا مضرات احتمالی تصمیم همسرتان اشاره میکنید؛ «برای موفقیت در کاهش وزن باید متعهد باشی. مطمئنی که اراده کافی برای متعهد ماندن را داری؟»
* منفعل- سازنده: واکنش کلامی کمی نشان میدهید، اما خوشحالی خودتان را از این خبر خوب نشان نمیدهید؛ «چه خبر خوبی عزیزم».
* منفعل- مخرب: با بیعلاقگی واکنش نشان میدهید؛ «خبر داری امروز قرار است باران ببارد؟»
پژوهشها نشان میدهد که نوع اول واکنشها، بهترین واکنش و مؤلفه اساسی یک رابطه قدرتمند است. حالا میتوانید از همسرتان بپرسید واکنشهای معمول شما به خبرهای خوب را چطور ارزیابی میکند؟ اگر همسرتان عقیده داشت که واکنش رایج شما، به موفقیتهای او یا خبرهای خوب از دسته واکنشهای فعال- سازنده نیست، یعنی باید در رفتارتان تغییراتی بهوجود آورید. کمک گرفتن از مشاور یا مطالعه کتابهایی درباره مهارتهای ارتباطی، این تغییر رفتار را برای شما آسانتر میکند. زوجهایی که یکدیگر را فعال- سازنده ارزیابی میکنند، عاشقترند و تعهد بیشتر و رضایت زناشویی بالاتری دارند.