الهه توانا- یک لطیفه اسپانیایی هست که تعریف میکند «لوپهدو وگا»، نمایشنامهنویس مشهور اسپانیایی، وقتی در بستر مرگ بوده، از پزشکش میپرسد: «من امروز میمیرم؟»، پزشک با تأسف میگوید: «بله آقا». لوپه دو وگا میپرسد: «مطمئنید؟»، پزشک: «بله آقا»، دوباره میپرسد: «کاملا مطمئنید؟»، «بله آقا». لوپه ناباورانه میپرسد: «یعنی من تا یک ساعت دیگر میمیرم؟»، پزشک جواب میدهد: «بله آقا»، لوپه میگوید: «حالا که اینطور است میخواهم بگویم نوشتههای "دانته" خیلی حوصله مرا سر میبرد»! این لطیفه شاید خیلی بامزه بهنظر نرسد، اما به موضوع پرونده امروز ما خیلی مرتبط است؛ «دانته آلیگیری»، شاعر و فیلسوف بزرگ ایتالیایی است و خالقِ اثر معروف «کمدی الهی» که نزد اهالی ادبیات، حسابی شناختهشده و محبوب است. اقرار به دوست نداشتنِ آثار کسی مثل دانته، ممکن است گوینده را نادان و بیسواد جلوه بدهد. برای همین، لوپه وقتی اعتراف کرد نوشتههای دانته را دوست ندارد که مرگش قطعی بود و کسی نمیتوانست سرزنش یا مسخرهاش کند. پرونده امروز «زندگیسلام» درباره همین موضوع است؛ پدیدهای که به «نوکیسگی فرهنگی» یا «اسنـوبیسم-snobbism» معروف شده و بدجوری دامن جامعهمان را گرفتهاست. همان پدیدهای که خیلیهایمان را وامیدارد به تظاهر به علاقه مندی به آثار هنری و فرهنگی، آن هم به سطحی ترین شکلِ ممکن. البته ممکن است این واژه تا حالا به گوشتان هم نخوردهباشد اما به شما اطمینان میدهم بعد از خواندن این پرونده متوجه خواهیدشد حداقل یکی دوتا نوکیسه فرهنگی و اسنوبِ اصیل را از نزدیک میشناسید. امروز، غیر از شناسایی اسنوبها، کمی هم درباره تاریخچه اسنوبیسم میخوانیم، از آسیبهای این پدیده میگوییم و با کمک یک جامعهشناس، وجه اجتماعی این پدیده را هم بررسی میکنیم.
برای نوشتن این پرونده از منابع زیر کمک گرفتم:
* تازه به دوران رسیدگی فرهنگی چیست؟، ناصر فکوهی، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ
* بیداد تازه به دوران رسیدههای فرهنگی!، گفتوگوی افشین داورپناه با خبرگزاری فرارو