نگاهی به برخی مصادیق رفتارهای بدآموز در آثار نمایشیِ این روزها
علیرضا کاردار-کسی نیست که به تأثیرات مثبت یا منفی سینما و تلویزیون روی مخاطب شک داشتهباشد. تمرکز روی این تأثیرگذاری وقتی بیشتر میشود که مخاطبانش از سنین تأثیرپذیرتر یعنی کودکان، نوجوانان و جوانانی باشند که با دیدن یک فیلم یا چند قسمت از یک سریال، محو آن بشوند. مصادیق و تأثیرات مثبت به کنار، در اینجا میخواهیم مصادیق منفی را بررسی کنیم.
رقابت دودی قباد و پیمان
قهرمان فیلم، دلش می شکند، تنها می ماند، اشک هایش سرازیر می شود و... سیگار می کشد! حرفِ زور و ناحق می شنود، کتک می خورد، خون از لب و دهانش جاری می شود و... سیگار می کشد! حسابی به فکر فرو می رود، دیالوگ های عمیق رد و بدل می کند، به دوردست ها خیره می ماند و... سیگار می کشد! نقش، نقشِ زنی اغواگر و هنجارشکن، جوانی درهم شکسته یا هنرمندی آوانگارد است. نقش معتادی با حالِ خراب، عاشقی شکست خورده یا جوانکی ورشکسته است و بازیگر برای نشان دادن همه این ها سیگار می کشد! اگر از سارای «خون بازی» و مریمِ «مرهم» و علیِ «سنتوری» و ماندانای «رخِ دیوانه» و حتی سیگار کشیدن مهران مدیری در نشست خبری فیلم «ساعت ۵ عصر» بگذریم، در بین آثار نمایشی ایرانی، شخصیت قباد (شهاب حسینی) در سریال «شهرزاد» بیشترین سهم در سیگار کشیدن را دارد. سیگارهایی که با لذت و احساس گیرانده میشوند و دودش چشمان خمارش را خمارتر میکند! افراط در سیگار کشیدن این شخصیت تا جایی پیش رفت که هنگام پخش فصل اول سریال، مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران نامههای جداگانهای به وزیر ارشاد وقت و کارگردان سریال نوشت و درخواست کرد استعمال مواد دخانی در کلیه صحنهها حذف شود؛ درخواستی که بینتیجه ماند! در سریال «عاشقانه» هم شاهد سیگار کشیدن دم به دم پیمان (هومن سیدی) که شخصیتی دوست داشتنی و بانمک دارد، در بیشتر صحنهها و با ژستی خاص بودیم. این افراط تا جایی پیش میرود که بزرگ سالان غیرسیگاری هم ممکن است در لحظه هوس کنند دودی بگیرند، چه برسد به نوجوانها!
فحاشی برای هیچ
از دیگر بدآموزیهای این روزهای سینما و سریالهای شبکه نمایشخانگی، فحش دادن و ناسزا گفتن بازیگران است. فحشهایی که حتی بیدلیل و فقط برای «کول» و باحال نشان دادن شخصیتها به زبانشان میآید. گذشته از نمونههای قدیمیتر مثل خسروی «خشم و هیاهو» یا حامد بهداد «آرایش غلیظ»، در سریال «عاشقانه» هم شنونده فحشهای پشت سر هم بازیگران و به خصوص خانم دکتر پگاه (ساره بیات) و پیمان (هومن سیدی) بودیم. شانسی که بینندگان آوردند این بود که ناسزاها در حد همان فحشهای دمدستی باقی میماند و کار به جاهای باریک و کلمات رکیک نمیکشید! از دیگر محصولات لبریز از الفاظ رکیک این روزها، میتوان به فیلم پرفروش «گشت 2» اشاره کرد که کارگردان و نویسنده دست به هر کاری زدهاند تا بیننده را بخندانند، حتی فحش دادن بازیگران به یکدیگر و اقوام و مرده و زنده شان!
نمایش روابط خارج از چارچوب زناشویی
گذشته از سیگار و فحش، نمایش لحظات عاطفی شخصیتهای فیلم و سریالها هم این روزها پررنگ و چشمگیر شده که فصل دوم سریال «شهرزاد» از این لحاظ پیشتاز است و سکانسهایی که شاهد رد و بدل شدنِ دیالوگهای عاطفی بودیم مثل سکانس مربوط به قباد و اکرم. «50 کیلو آلبالو» هم از جمله فیلمهایی بود که به شکل عجیبی، رابطه عاطفیِ زنی که به نامزد خود متعهد بود، با مردی دیگر را نمایش میداد؛ رابطهای که در سریال «عاشقانه»هم به اشکال مختلف نمایش داده شد.