اطلاعاتی درباره اعتبار آزمون های روان شناختی
تعداد بازدید : 43
آزمون های روان شناختی همه مدل ! همه رنگ !
نویسنده : سوسن قهرمانی؛ دانشجوی دکترای روان شناسی بالینی در انستیتو روانپزشکی
امروزه با عناوین مختلفی از آزمون های روان شناسی در فضای مجازی روبه رو می شویم. از آزمون های مربوط به شیوه دست دادن گرفته تا آزمون های روان شناختی مختص دختران و پسران مجرد! اما همواره برای بسیاری از مردم این سؤال مطرح است که این آزمون ها چقدر اعتبار دارد؟ برای مثال، آیا بر اساس پاسخ به پنج سؤال درباره «شیوه دست دادن» می توان به شخصیت یک نفر پی برد؟ آیا با انتخاب یک نوع میوه خاص در یک آزمون، می توان گفت در آینده می توانید چه شغلی را انتخاب کنید؟ آیا انتخاب عنوان «آزمون های روان شناختی» برای این آزمون ها مناسب است؟
در ابتدا به نظر می رسد لازم است یک تعریف کلی از آزمون های روان شناسی به شما ارائه دهیم: «یک آزمون روان شناسی استانداردهایی دارد که متخصصان مربوط به حیطه سنجش روان آن را تایید کرده اند». این آزمون ها با استفاده از روش های علمی و آماری و توسط افرادی متخصص طراحی شده است و قبل از اجرا بر روی عموم مردم، بر روی نمونه های کوچک تر اجرا و صلاحیت آن ها برای اجرا مشخص شده است.
بنابراین هر آزمونی که در شرایط مختلف با آن روبه رو می شوید، یک آزمون روان شناسی واقعی نیست. هر آزمون به طور معمول به بررسی جنبه های خاصی از انسان می پردازد که برای آن طراحی شده است. به عبارت دیگر، شما از آزمونی که برای سنجش افسردگی طراحی شده است نمی توانید درباره میزان هوش تان اطلاعاتی به دست آورید.
آزمون های روان شناسی چه چیزهایی را و چگونه اندازه می گیرند؟
مشهورترین آزمون ها، آزمون های مربوط به هوش و شخصیت است. پس از آن، آزمون های مربوط به کارکردهای شناختی (مثل حافظه)، آزمون های ارزیابی عصب شناختی، سنجش های مربوط به شغل، علایق، نگرش ها، آزمون های مربوط به انواع عملکرد (مثل عملکرد تحصیلی) و ... است. بسیاری از این آزمون ها حتماً باید توسط فردی که در حیطه مربوط به آزمون آموزش دیده است، انجام شود و متخصص نتایج آن را بررسی کند. یک نکته مهم درباره آزمون ها این است که آن ها در بسیاری از مواقع به تنهایی نمی تواند اطلاعات جامعی درباره یک فرد به شما ارائه دهد. به عبارت دیگر آزمون اولین و تنها راه شناخت افراد نیست. متخصصان حیطه روان شناسی به طورمعمول در کنار روش های دیگر، از این آزمون ها استفاده می کنند؛ برای مثال با فرد مصاحبه هایی را انجام می دهند یا در مواقع ضروری اطلاعاتی را از خانواده یا افراد دیگر کسب و سپس از آزمون ها برای ارزیابی بیشتر استفاده می کنند؛ بنابراین در مواقعی که نیاز به تصمیم گیری های مهمی درباره فرد وجود دارد، تکیه کردن به آزمون هایی که اعتبار آن ها مشخص نیست و توسط یک فرد غیر متخصص اجرا می شود، عاقلانه به نظر نمی رسد.
آزمون های معتبر در اختیار عموم نیست
بسیاری از آزمون های معتبر روان شناختی در اختیار عموم مردم قرار نمی گیرد. یکی از دلایل مهم این کار سوءاستفاده از این آزمون ها توسط افراد غیرمتخصص است که ممکن است آسیب های زیادی را به مردم وارد آورد.
در آخر لازم است توجه کنیم آزمون ها علاوه بر مزایایی که دارد؛ محدودیت هایی نیز دارد؛ برای مثال اجرای برخی آزمون ها ممکن است از لحاظ زمان و هزینه مقرون به صرفه نباشد، اطلاعات کاملی را در یک حیطه به شما ارائه ندهد یا فقط متناسب با یک گروه سنی خاص طراحی شده باشد. علاوه بر این، انجام یک آزمون روان شناسی بدون مشورت یک فرد ماهر، ممکن است اطلاعات اشتباهی را در اختیار شما قرار دهد. توجه به این امر از این لحاظ مهم است که برای مثال شما براساس نتیجه یک آزمون نمی خواهید یک کار معمولی مثل خرید یک کتاب یا لباس را انجام دهید؛ بلکه اغلب به مسائل مهمی توجه دارید که سلامت روان و تصمیم های مهم شما برای آینده را تحت تأثیر قرار خواهد داد.