بررسی نقش حجاب در سلامت روان زنان در سالروز دستور رضاخان به کشف حجاب
تعداد بازدید : 105
از احساس خودارزشمندی تا امنیت
نویسنده : حجت الاسلام و المسلمین «عباس رجبی»، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
فرمان شوم کشف حجاب که 17 دی 1314 توسط رضاخان صادر شد، به دلیل عواملی چون نجابت، عفت، حجاب و پاکدامنی که از عناصر وجودی حذف نشدنی زن مسلمان ایرانی است، با اعتراضات زیادی همراه شد و دوام هم نیاورد. حجت الاسلام و المسلمین «عباس رجبی»، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی در کتاب «نقش حجاب و پوشش زن در سلامت روان»، درباره بعد روان شناختی حجاب و تاثیرات آن بر زنان نوشته چرا که کمتر به این جنبه از حجاب توجه شده است. در ادامه، گزیده هایی از این کتاب را خواهید خواند.
سلامت روان در سایه حجاب از منظر قرآن
در منابع اسلامی درباره برخی آثار روانی حجاب و بی حجابی مطالب زیادی وجود دارد. برای مثال آیه 60 سوره نور درباره فلسفه حجاب می فرماید: «وَ اَن یستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ» و اگر (زنان) خود را بپوشانند، برای آن ها (خیر) بهتر است. کلمه «خیر» به معنای سود و نفع است و هم نفع مادی و هم نفع معنوی را در برمی گیرد. در آیه 53 سوره احزاب، سود و نفع حجاب مشخص تر بیان شده است و می فرماید: «ذلِکُم اَطهَرُ لِقُلُوبکُم وَ قُلُوبهِنَّ» این کار (حفظ حریم بین زن و مرد) برای پاکی دل های شما و آن ها بهتر است. در علم روان شناسی، از این ویژگی ها به سلامت روانی تعبیر می شود و می توان ادعا کرد که از نظر قرآن، رعایت حجاب و داشتن عفت، راهی به سوی سلامت روانی زن و جامعه به شمار می آید.
6 اثر روان شناختی حجاب در سلامت روان زنان
حجاب و پوشش، تاثیرات بسیار مثبتی بر روح و روان زن دارد و عفاف که عامل آرامش و سکون انسان و دور ماندن او از عوامل پریشانی است و در نهایت باعث رضایت وجدان زن می شود، ثمره حجاب و پوشش است. در ادامه به شش مورد از آثاری که حجاب بر سلامت و آرامش روانی زنان دارد، اشاره می کنیم.
1-وحدت روانی زن
زن به دلیل این که عواطف و احساسات قوی تری در برابر مرد دارد، از نظر روانی نفوذپذیرتر از مرد است یعنی از عوامل بیرونی بیشتر از مرد متاثر می شود. این تاثر و نفوذپذیری وقتی از یک منبع یعنی از سوی شوهر باشد، باعث می شود وحدت و یگانگی روانی زن حفظ شود ولی وقتی زن بدون حجاب در اجتماع مردان نامحرم حاضر می شود، به آسانی تحت تأثیر روانی و عاطفی آنان قرار می گیرد و وحدت روانی او از بین می رود و با از بین رفتن وحدت روانی، دچار اضطراب و آشفتگی می شود.
2-احساس امنیت زن
امنیت، یکی از ضروری ترین نیازهای بشری است. نیاز به امنیت در زنان به دلیل ویژگی های شخصیتی و موقعیت اجتماعی بیشتر احساس می شود زیرا در بین جوامع بشری، همیشه مردانی هستند که به دلیل نداشتن تربیت صحیح انسانی، به دنبال فرصتی هستند تا از زنان سوء استفاده های کلامی و حتی جنسی کنند. این آزارها به شدت زندگی زنان بدحجاب و نیز آرامش و سلامت روانی آن ها را به خطر می اندازد بنابراین پوشش و حجاب، باعث می شود همه، به ویژه افراد بیمار دل و کسانی که اسیر هوای نفس اند، بفهمند که این زنان، پاک و باوقارند پس نباید مزاحم آنان شوند و امنیت ایشان را به خطر اندازند. این موضوع با مبحث روان شناسان درباره کنترل محرک و دادن سرنخ برای رفتار با دیگران کاملا هماهنگی دارد.
3-رشد روانی- اجتماعی زن
بیشتر روان شناسان مراحل و ادوار تکامل روانی انسان را به پنج دوره تقسیم کرده اند که مرحله چهارم آن یعنی مرحله آغاز تشخیص هویت، مربوط به بحث حجاب می شود. در این مرحله، نیاز به جلب توجه در دختران آشکار می شود و در نتیجه، علاقه به پوشیدن لباس های زیبا، آرایش کردن، با عشوه سخن گفتن، با ناز قدم برداشتن و بروز حالت های مادرانه در آنان طبیعی است. یکی از رایج ترین اختلال ها در این مرحله، تثبیت و متوقف شدن رشد شخصیت است که باعث می شود دختران به موجوداتی کاملاً گیرنده تبدیل شوند و همیشه اسیر توجه دیگران باشند که این موضوع، آن ها را از رسیدن به مرحله بعدی یعنی بلوغ روانی باز می دارد.
4-تعدیل کننده غریزه خودنمایی زن
پوشش و حجاب به دلیل این که نقش اساسی در متعادل کردن غریزه خود نمایی و تبرج زن دارد، عامل مهمی در جلوگیری از بخش بزرگی از پریشانی ها و دغدغه های فکری زن به شمار می آید. وقتی زن، بی حجاب و آراسته در بین مردان ظاهر می شود، عده ای خوش شان می آید و او را تحسین و تکریم (ظاهری) می کنند. به همین دلیل همواره سعی می کند وضع ظاهری اش به گونه ای باشد که بیشتر مورد پسند آن ها قرار گیرد و هر روز وقت زیادی را صرف آرایش و تقلید از مدهای جدید می کند.
5-افزایش احساس خودارزشمندی زن
حجاب، مانند دیگر احکام اسلام به عنوان نشانه ای از یک مکتب و ایدئولوژی الهی به زنان و دختران با حجاب، احساس ارزشمندی و افتخار می دهد. داشتن ایمان به خداوند، به زندگی انسان محتوا و ارزش می دهد و او را از احساس پوچی و در نتیجه شکنندگی و بی هویتی خارج می کند. زنان وقتی با این تفکر، حجاب و پوشش را برمی گزینند، احساس می کنند با این کار به خدا نزدیک تر شده اند و مورد نظر و رحمت او هستند. به یقین چنین احساسی برای زن مسلمان و با حجاب، لذت بخش و آرامش دهنده است و باعث می شود احساس ارزشمندی و احترام کند.
6-حفظ استواری خانواده
یکی دیگر از آثار و فواید حجاب، نقشی است که در پایبندی همسران به پیمان مقدس ازدواج دارد زیرا حجاب و پوشش باعث می شود زن از نگاه های آلوده مردان هوس باز و گرفتار شدن به دام عشق های آزاد محفوظ بماند و به زندگی و خانواده خود وفادار باشد. از طرف دیگر شیوع بی حجابی و بی بندوباری، باعث می شود شوهران به جای توجه و محبت به همسران شان، به دنبال لذت جویی از زنان آرایش کرده کوچه و بازار باشند و زنان نیز از جلوه گری و طنازی برای به دام انداختن مردان بیگانه، ابایی نداشته باشند و در نتیجه عشق و علاقه بین همسران از بین می رود و باعث فروپاشی خانواده می شود.