چرا عاشق سوسیس و کالباس هستیم و با این عشق سوزان چه کنیم؟
تعداد بازدید : 262
خوشمزه های اعتیادآور و مضر
یاسمین مشرف- از گذشته تا امروز، تغییرات چشمگیری در همه ابعاد زندگی مردم کشورهای مختلف جهان از جمله کشور ما ایجاد شده است. از شکل لباس پوشیدن و نحوه آداب معاشرت گرفته تا غذاهایی که سفره هایمان را با آن ها پر می کنیم، همگی تغییرات زیادی به خود دیده اند. یکی از مسائلی که در زندگی امروز بسیار با آن مواجه می شویم، تغییرات در رژیم غذایی و سبک تغذیه، به ویژه محبوبیت و همه گیر شدن فست فودهایی مانند سوسیس و کالباس در میان مردم است. زندگی شهرنشینی امروز و نداشتن برنامهریزی برای تغذیه مناسب باعث شده است بسیاری از زنان و مردان که ساعتهای زیادی از روز را در محل کارشان به سر میبرند برای تغذیه خود به این نوع غذاها که به سرعت آماده میشوند، گرایش پیدا کنند. این گروه از مواد غذایی، از ساندویچ های مختلف گرفته تا پیتزا و همبرگر هرکدام طرفداران خاص خودشان را دارند و به قسمتی از زنجیره غذایی مردم در کشورهای مختلف از جمله ایران تبدیل شده اند. اما این غذاها واقعا از کجا سر درآوردند و چگونه راه خودشان را به سفره های ما باز کردند؟
فست فودها در گذر تاریخ
ماجرای فست فودها اساسا از سوسیس و کالباس آغاز شد. کلمه سوسیس از واژه لاتین (salsus) به معنای نمکی یا شور گرفته شده است. ثبت تاریخی این ماده غذایی به حدود 4000 سال پیش برمی گردد. در نوشته هایی که از سومریان بین النهرین به جا مانده، از گوشت پر شده در روده حیواناتی مانند گاو و گوسفند سخن گفته شده است. به چشم خوردن نام سوسیس در اسناد به جا مانده پس از دوران سومری ها نیز حاکی از ریشه دار بودن این ماده غذایی در فرهنگ غذایی مردمان دوران باستان است. سوسیس ها در دوره پس از میلاد نیز از مواد غذایی پر مصرف بوده اند. کیت کلکوهان (Kate Colquhoun) تاریخدان در کتاب خود به نام «طعم: داستان انگلستان از مسیر آشپزی آن» (Taste: The Story of Britain Through Its Cooking ) می نویسد در دوره آنگلوساکسون ها (از قرن 6 تا قرن 11 میلادی) چون بیشتر مردم شکارچی بودند، مصرف گوشت به صورت قطعاتی که به شکل خاصی آماده سازی می شدند مخصوص طبقه خاصی نبود به طوری که خوردن گوشت به شکل سوسیس برای بقای هر فرد چه ارباب و چه رعیت ضروری بود. الکساندر نکهام (Alexander Neckham) ، محقق و پژوهشگری که در قرن 12 میلادی در انگلستان زندگی می کرد، در نوشتاری با عنوان «وسایل آشپزخانه» (De utensibilus) از سه نوع مختلف سوسیس نام برده که در آشپزخانه های افراد ثروتمند تهیه می شده است. گزارش ها از قرون 19 و 20 میلادی هم حاکی است ملکه ویکتوریا از طرفداران سوسیسی بوده که از گوشت خرد شده تهیه می شده است. اما انواع سوسیس، کالباس و ژامبونی که در اروپا تولید می شد، کم کم با جلب توجه اروپاییان ساکن ایران، راه خود را به کشور ما هم باز کرد و با افزایش مصرف این مواد توسط مهاجران اروپایی، ارمنیان مقیم ایران به تاسیس کارگاه هایی برای تولید آن ها دست زدند. پس از آن و در سال های 1307 و 1309 هجری شمسی کارخانه های کوچکی در بندر انزلی تشکیل شدند که روزانه 40 تا 50 کیلوگرم سوسیس، کالباس و ژامبون تولید می کردند و محصولات آنها به مصرف مهاجران ارامنه و روس میرسید. این کارگاه های کوچک کم کم تبدیل به کارخانه های بزرگ تولید کالباس و سوسیس شدند و در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی اولین کارخانه بزرگ سوسیس و کالباس در جنوب غربی تهران تاسیس شد. مصرف این مواد تا امروز در ایران ادامه یافته و علاقه مندان زیادی را به خود جذب کرده است. توجه ویژه جمعیت جوان و خانوارهای اغلب شاغل ایرانی طی دهه های گذشته تاکنون به این نوع تغذیه رو به افزایش است. آمار و ارقامی که درباره مصرف این فست فودها منتشر شده حکایت از این علاقه وافر دارد. طبق آمار بانک مرکزی در سال 94، ایرانی ها سالانه بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان برای غذاهای آماده هزینه می کنند. تا پایان سال ۹۰ هر خانوار ایرانی سالانه ۳۸۰ هزار تومان صرف خرید فست فود می کردند.
چرا سوسیس و کالباس
دوست داریم؟
واقعا علاقه به فست فودهایی مانند سوسیس و کالباس از کجا ناشی می شود و چرا با وجود آگاهی از مضرات فراوان این مواد غذایی، باز هم اقبال زیادی به مصرف آن ها وجود دارد؟ به نظر می رسد چند دلیل عمدتا روان شناختی برای این موضوع وجود داشته باشد:
1-ژنتیکی طعم چربی ها و قندها را دوست داریم
ما از نظر ژنتیکی به گونه ای برنامه ریزی شده ایم که به طور طبیعی از طعم چربی ها و قندها لذت می بریم. سوسیس و کالباس و بسیاری دیگر از فست فودهایی که مصرف می کنیم معمولا میزان زیادی از این دو ماده، به اضافه مقادیری از یک نمک خوش طعم را در خود دارند. این نمک که مونوسدیم گلوتامات نام دارد به عنوان یک افزودنی به فست فودها و غذاها اضافه می شود و با افزایش سطح گلوتامین در بدن انسان و تحریک سیستم گلوتامینرژیک به مرور ما را دچار اعتیاد به مواد غذایی مانند سوسیس، کالباس و پفک می کند. فست فودهایی که دارای این نمک هستند، باعث افزایش لذت خوردن در مرکز میانی مغز (هسته اکومبنس) می شوند. مغز، این لذت را به حافظه خود می سپارد و بعد از مدتی تعادل طبیعی در مرکز لذت به هم می خورد. در این حالت، مغز به دنبال لذت بیشتر، می خورد و می خورد و زمانی می رسد که ما از خوردن فست فودها بیشتر از غذاهای طبیعی لذت می بریم و در صورتی که فست فود نخوریم، دچار اضطراب و تنش می شویم. این ابتدای اعتیاد به مصرف این مواد غذایی است. مطالعه ای که در سال 2003 انجام شد، طی نتایج بحث برانگیزی نشان داد فست فودها به دلیل وجود قند، چربی و نمک موجود در آن ها می توانند اعتیادآور باشند. آماری که نشان می دهد بسیاری از افراد پس از روی آوردن به مصرف این مواد غذایی، نمی توانند مصرف آن ها را ترک کنند، نتایج این تحقیقات را تایید می کند.
2-بی دردسر خورده می شوند
گستردگی و تنوع مواد غذایی که سریع و راحت در دسترس ما قرار می گیرند، یکی از عوامل مصرف زیاد آن هاست. در دنیای امروز که مشغله زیاد، مجال آشپزی های طولانی سنتی را به افراد به ویژه خانم های خانه دار نمی دهد، فست فودها انتخاب هایی آسان و سریع به شمار می آیند. غذاهای کامل و مغذی نظیر گوشت و سبزیجات برای آماده سازی، نیازمند صرف زمان در آشپزخانه و استفاده از تجهیزاتی هستند تا آن ها را کاملاً بپزند. این در حالی است که همبرگرهای موجود در فست فودها تنها چند دقیقه پس از سفارش آماده می شوند و پاسخ سریعی به گرسنگی ما می دهند. از نظر روان شناختی، مواد اعتیادآور که فست فودها نیز از جمله آن ها به شمار می آیند، بر اساس سرعتی که به مغز می رسند و سیستم پاداش مغز را تحریک می کنند، دسته بندی می شوند و بر این اساس میزان اعتیاد آور بودن آن ها متفاوت است. پس از مصرف انواع فست فود، از جمله یک همبرگر عادی (با پنیر و سس) که حاوی افزون بر 500 کالری است، میزان قند خون بدن به سطح غیر عادی افزایش می یابد. فست فودها با آزاد سازی میزان بیشتری از مواد شیمیایی که در بدن احساس خوب ایجاد می کنند -مانند ناقل عصبی دوپامین که باعث بروز احساس لذت می شود- موجب فعال شدن سیستم پاداش مغز می شوند. هرچقدر تحریک سیستم پاداش مغز سریع تر انجام شود، احساس خوشایند ناشی از مصرف آن ها زودتر احساس می شود. بنابراین طبیعی است که ما از نظر روانی تمایل بیشتری به مواد غذایی داشته باشیم که سریع تر و آسان تر این حس خوشایند را به ما ارزانی می کنند.
3-نسبتاً ارزان هستند
فراوردههای گوشتی از جمله انواع سوسیس و کالباس، علاوه بر زمان کمتری که برای آماده شدن نیاز دارند هزینه بسیار کمتری نسبت به مواد غذایی گوشتی سالمی که در خانه تهیه می شوند، به خانواده ها تحمیل می کنند. شیوه تهیه فست فودها نیز به گونه ای است که باعث می شود این غذاها تا حد ممکن سریع و ارزان تهیه شوند و در نتیجه ارزان تر نیز در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرند. پایین بودن هزینه ای که بابت فست فودها پرداخت می کنیم، باعث می شود حس ناخوشایندی که به طور ناخودآگاه از صرف کردن پول احساس می کنیم، کاهش یابد. هنگامی که دو عامل مختلف ما را تحریک می کنند، تصمیم گیری برای ما مشکل تر می شود. در این باره، این دو عامل تحریک کننده، مقدار پولی که هزینه می کنیم و غذا خوردن هستند. از دست دادن پول برای ما تجربه خوشایندی نیست. تحقیقات نشان می دهد صرف پول، همان الگویی از فعالیت را در مغز ما ایجاد می کند که هنگام برخورد شست پا به یک سنگ در مغز ایجاد می شود. با صرف پول کمتر برای فست فودها، ما سیستم پاداش مغز را بدون این که این تجربه ناخوشایند را داشته باشیم تحریک می کنیم و این شرایط، تصمیم گیری را برای مغز ما آسان تر می کند.
4-غلبه بر استرس
یکی از پیامدهای جنبی زندگی پرمشغله و ماشینی امروز، افزایش سطح استرس در افراد است. افزایش استرس سبب می شود بدن انرژی بیشتری مصرف کند. به دنبال مصرف انرژی بیشتر، بدن به تغذیه با مواد غذایی پر کالری نیاز و تمایل بیشتری پیدا می کند. شاید خود شما هم از کسانی باشید که هنگام ناراحتی، نگرانی یا تجربه استرس و فشار فکری سریعا به سراغ شیرینی، بستنی، ساندویچ یا دیگر فست فودها و خوراکی ها می روند تا به این شکل، فکرشان را به چیز بهتری معطوف کنند. در حقیقت استرس زیاد، افراد را به صورت ناخواسته ای به سمت مصرف غذاهای پرچرب، شیرین و ناسالم که گزینه هایی برای راحت تر زیستن هستند، سوق می دهد. افراد در این شرایط به دنبال راهی برای حفظ آرامش هستند و چه راهی بهتر از خوردن غذاهای آماده با دسترسی سریع.
استراتژی ترک سوسیس و کالباس
این که بخواهیم به هر دلیلی این غذای جذاب و در عین حال مضر را برای همیشه از زندگی خود حذف کنیم، برای بسیاری از ما کار آسانی نیست. از طرفی شرایط زندگی امروزی ما را به استقبال از فستفودها ترغیب می کند. اگر شما از جمله کسانی هستید که می خواهید هم از فستفود جدا نشوید و هم خیلی به سلامتیتان ضرر نزنید، می توانید راهکارهایی را برای کاهش مضرات آن ها به کار ببندید. حذف نوشابه و خوردن فستفود با آب یا آب میوه یکی از گزینه هایی است که از مضرات مصرف این مواد غذایی می کاهد. کاستن از دفعات مصرف این مواد غذایی نیز یک راهکار دیگر است. با تغییر عادت مصرف هفتگی فست فودها به مصرف ماهانه آن ها، چیز زیادی در زندگی شما تغییر نخواهد کرد. استفاده از سس های کم چرب مثل مایونز و طعم دهندههایی مثل سس گوجه فرنگی یا سس خردل، انتخابهای بهتری هستند. سعی کنید مقدار غذایی را که سفارش می دهید، کاهش دهید. صرف غذا در منزل می تواند یکی از عواملی باشد که باعث می شود مقدار کمتری فستفود بخورید. در خانه میتوانید میوه، سبزی، ماست و دیگر مواد غذایی سالم و سودمند را هم به غذای خود اضافه کنید تا از مقدار غذای مصرفی مضر بکاهید. با این حال اگر از کسانی هستید که می خواهید برای حفظ سلامتی تان به طور کامل، موفق به ترک این مواد غذایی اعتیادآور شوید، می توانید برای رهایی از مضرات آن ها به فست فودهای سالم خانگی روی بیاورید.
راههای ترک غذاهای مضر ولی خوشمزه!
تحقیقاتی که دانشمندان روی انسانها انجام دادند، نشان داده است هرچقدر ما مصرف غذاهای مضر را کاهش دهیم تمایل ما به مصرف آن ها کاهش می یابد. نتیجه این تحقیقات شاید بتواند کلید ترک عادات غذایی نادرست و مصرف فست فودهایی مانند سوسیس و کالباس باشد. «جیمز کلیر» نویسنده و سخنران آمریکایی متمرکز در زمینه عادت ها و تصمیم گیری ها، در وبسایت lifehacker رویکردهایی را برای ترک مواد غذایی مضر ارائه می کند که شاید بتوانید از آن ها کمک بگیرید:
استراتژی حلقه بیرونی و پنج ماده: استراتژی حلقه بیرونی عبارت از این است که از خرید مواد غذایی فراوری و بسته بندی شده در قفسه فروشگاه ها خودداری کنید. اگر از خرید مواد غذایی که در بیرونی ترین حلقه قفسه مواد غذایی وجود دارند خودداری کنید به طور طبیعی به خرید مواد غذایی کامل مانند میوه ها، سبزیجات، گوشت، تخم مرغ و دیگر مواد غذایی سالم روی خواهید آورد. استراتژی پنج ماده نیز عبارت از این است هنگامی که برای خرید مواد غذایی به فروشگاه میروید از خرید مواد غذایی که بیش از پنج ماده تشکیلدهنده دارند، بپرهیزید. درج ترکیبات زیاد روی مواد غذایی فقط برای ترغیب شما به خرید بیشتر آن ها صورت می گیرد. بنابراین بهتر است از خرید این محصولات خودداری و خود را به خرید مواد طبیعی ملزم کنید.
استراتژی تنوع: این راهکار بدین صورت است که شما باید تا حد امکان، تنوع را در وعده های غذایی تان بالا ببرید تا به این وسیله کمبود حضور مواد مضر و لذیذ را جبران کنید. مغز ما خواهان تازگی و تنوع است. افزودن ادویه و طعم های جدید و مختلف به غذاها می تواند تجربه مصرف غذاهای سالم را به یک تجربه مطلوب تر برای ذهن شما تبدیل کند. به این طریق ذهن شما کمکم شروع به فراموش کردن خاطرات شیرینی خواهد کرد که با مواد غذایی مضر داشتهاید.
پیدا کردن راه بهتر برای مواجهه با استرس: همه ما موقعیت های استرس زایی را در زندگی تجربه کرده ایم و راهکاری که بسیاری از ما برای فرار از این موقعیت ها به آن ها روی می آوریم، مصرف بیشتر هله هوله ها و مواد غذایی مضر مانند فست فودهاست. یادگیری راهکارهای بهتر برای مقابله با استرس، یکی از راه های فایق آمدن بر تمایل زیاد به روی آوردن به مصرف این مواد مضر است. تکنیک های ساده ای مانند تنفس عمیق یا پرداختن به فعالیت های فیزیکی یا هنری راهکارهایی هستند که می توانند به کاهش استرس و جلوگیری از روی آوردن به عادات غذایی ناسالم کمک کنند.
طرز تهیه سوسیس و کالباس
خانگی سالم
ادویه لازم (شامل فلفل سیاه نصف قاشق مرباخوری، تخم گشنیز نصف قاشق مرباخوری، زنجبیل نصف قاشق مرباخوری، دارچین یک چهارم قاشق مرباخوری، هل نصف قاشق مرباخوری، میخک 3 عدد، جوز هندی یک چهارم قاشق مرباخوری، آویشن نصف قاشق مرباخوری) را با یک قاشق مرباخوری نمک و سه قاشق غذاخوری آرد مخلوط کنید.
مرغ (نیم کیلو) و گوشت قرمز (نیم کیلو) را به همراه چهار حبه سیر با دنده ریز چرخ گوشت خرد کنید.سه عدد زرده تخم مرغ و سه قاشق غذاخوری روغن مایع را در مخلوط کن بریزید و بعد گوشت های چرخ شده و سپس همه مواد خشک را به آن ها بیفزایید. در این مرحله به مخلوط به دست آمده، نصف لیوان آب سرد اضافه کنید.
100 گرم قارچ، یک عدد هویج و 50 گرم مغز پسته را در مخلوط کن خرد و با مواد بالا خوب مخلوط کنید تا خمیر یک دستی به دست آید. از خمیر به دست آمده، به اندازه یک پرتقال روی ورق سلفون بریزید و ورق سلفون را چند دور بپیچید و دو طرفش را با نخ قنادی یا سیم گره بزنید. کالباس ها را به مدت 45 دقیقه تا یک ساعت، داخل آب در حال جوش بریزید و بعد از این مدت، آن ها را 20 دقیقه داخل آب خیلی سرد و سپس 24 ساعت در یخچال قرار دهید. پس از 24 ساعت کالباس سالم و بهداشتی شما آماده است.