
بپرس تا بگم
تعداد بازدید : 28
از خودمراقبتی چه میدانید؟
نویسنده : رضا شمآبادی | روان شناس بالینی کودک و نوجوان

24 تا 30 مهر، هفته بهداشت روان است؛ برای همین در ستون «بپرس تا بگم» این هفته بهجای اینکه به یکی از سوالهای شما جواب بدهیم، رفتیم سراغ موضوع خیلی مهمی که لازم است در چنین مناسبتهایی با هم دربارهاش حرف بزنیم.
تا حالا فکر کردهاید همانطور که جسم ما نیاز به بهداشت و مراقبت دارد، روانمان هم رسیدگی و مراقبت میخواهد؟ امروزه دیگر متخصصان، جسم و روان را جدا از هم نمیبینند؛ یعنی گاهی ریشه مشکلات جسمانی را میتوان در روان پیدا کرد و برعکس بعضی مسائل روانی، میتوانند در جسم ما بروز دادهشوند. مثلا ثابت شدهاست که یکی از دلایل کمردردهای مزمن و طولانیمدت، تنش و استرسهای روزمره است. جسم و روان دو بعد از ما هستند که دستبهدست هم جلو میروند. برای همین لازم است از بهداشت روان، سبک زندگی و مراقبت از خود اطلاعاتی داشتهباشیم. بهداشت روان یعنی کارهایی که انجام میدهیم تا از سختیها، تنشها و مشکلات زندگی جلوگیری کنیم. سبک زندگی همانطور که از اسمش پیداست یعنی شیوه هر فرد برای طی کردن بیشتر اوقات خود که شامل رفتارها، کارها، عقاید و تفکرات میشود. وقتی این شیوه باعث عادتهای خوب و مثبت در زندگی ما بشود و از مشکلات جسمی، سختیها و استرسها پیشگیری کند، یعنی داریم از خودمان مراقبت میکنیم. اما چطور میشود سبک زندگی مناسب و درنتیجه خودمراقبتی داشت و مراقب بهداشت روان بود؟
یکی از عواملی که شاید خیلیهایمان بهش اهمیت ندهیم، خواب شبانه است؛ مغز ما در ساعات خاصی از شب و در خواب به بازسازی نورونها (سلولهای عصبی) و تارهای عصبی می پردازد. این فرایند در ساعات دیگر روز، بهطور کامل اتفاق نمیافتد و اینطوری میشود که در انجام کارهایمان به مشکلاتی مثل نقص توجه و کندی برمیخوریم.
این یکی را هم زیاد شنیدهایم ولی بههمان اندازه بهش عمل کردهایم؟ ورزش، علاوه بر تقویت اعضای بدن، هورمونهایمان را هم تحت تأثیر قرار میدهد و باعث میشود حال و خلقمان بهتر باشد. پس حداقل هفتهای یکبار ورزش کردن را در برنامهتان داشتهباشید.
«اوووه کی حوصله داره؟» احتمالا جواب بعضیها به این پیشنهاد باشد ولی معاشرت هم از آن چیزهایی است که برای بهداشت روان توصیه میشود؛ پس برای تعامل با افراد مهم زندگیتان مثل پدر، مادر و اعضای درجه یک فامیل برنامهریزی کنید؛ ممکن است بگویید خانواده که همیشه هستند ولی نشستن پیش هم و حرف زدن، با اینکه هرروز از کنار هم رد بشوید، فرق دارد. در روز حداقل نیم تا یک ساعت، برای این کار وقت بگذارید.
مراقب عادتهای غذاییتان باشید؛ مثلا حتما با فاصله یکساعته از شام به خواب بروید، شام را بهموقع بخورید و صبحانه را حتما میل کنید. این جملات را آنقدر از بزرگ ترها شنیدهاید که شبیه نصیحت بهنظر میآیند ولی حالا میدانید جسم و روان، تأثیر مستقیم روی هم میگذارند و نمیشود با رها کردن یکی، توقع داشت دیگری کارش را خوب انجام بدهد.
بعضیها استاد این قضیه هستند؛ شکرگزاری. بعضیهایمان هم فراموشش میکنیم و نیاز به یادآوری داریم. شکرگزاری یعنی برای همه چیزهایی که از محیط به شما میرسد، بازخورد بدهید؛ اگر دوستی هدیهای بهتان میدهد، اگر هوا خوب است، اگر غذا خوشطعم است و اگر پدر امروز خوشاخلاقتر شدهاست.
هیجانهای منفیتان را به روش موثر برونریزی کنید. شاید همیشه خلافش را شنیدهباشید و همه بهتان گفتهباشند؛ «هیسس! یهکم خویشتندار باش» اما هیجانهای منفی اگر راهی به بیرون باز نکنند، اوضاعِ آن تو حسابی بههمریخته میشود؛ مثلا خشمتان را بعد از گذشت زمانی چندساعته بدون تهدید و خشونت بروز بدهید و احساسی را که تجربه کردهاید، آرام و واضح با ضمیر «من» بیان کنید.