* اوایل عقدم بود. یک روز می‌خواستیم بریم مجلس ترحیم یکی از آشنایان شوهرم، مامانم قبل از رفتن دو تا موز بهمون داد که تو ماشین بخوریم، خلاصه وقت نشد و من موزم رو نخوردم و گذاشتم توی کیفم. اتفاقا پذیرایی مراسم هم موز داشت ولی من هیچ چیز نخوردم. همراه مادر شوهرم موقع خداحافظی از صاحب مجلس، نمی‌دونم یک دفعه چی شد که کیف روی شونه‌ام خورد به یکی دیگه و پخش زمین شد. درش باز شد و موز نمایان! با چه خجالتی رفتم وسط و موز رو با شرمندگی برداشتم و گذاشتم توی کیفم. فکر کنم همه پشت سرم گفته باشن که چه عروس غنیمت جمع‌کنی داشتن که از یک موز مجلسی هم نگذشته است. مهدیه

* یک بار از دست بچه‌هام اون‌قدر ناراحت و عصبانی بودم که واسه خودم یه لیوان چای ریختم و با فاصله از پسر و دخترم روی مبل نشستم. با یه حالت قهر و سرسنگینی بهشون گفتم ظرف شکر رو بیارید می‌خوام چاییمو شیرین بخورم، شاید کامم شیرین بشه از دست این کارهای شما. دخترم ظرف شکر رو آورد و داد دستم و رفت اون طرف دوباره نشست که گفتم روی مبل نشین. کلا زیاد ازشون ایراد می‌گیرم. بگذریم، ظرف شکر رو کج کردم و داشتم شکر می‌ریختم که یهویی رو به بچه‌ها گفتم بسه بسه چه خبره؟ چقد شکر می‌ریزی؟ کلا حرف گوش نمی‌دین، نه؟! که یهویی دخترم گفت: مامان ظرف شکر دست خودته و خودت داری شکر می‌ریزی. یهویی به خودم اومدم و این‌قدر خندیدم که از چشم‌هام اشک می‌اومد! 

 

    هیجان‌ها مقدم هستند!

نواحی لیمبیک و مغز میانی، مرکز پردازش‌های هیجانی هستند. درحالی‌که فرایندهای شناختی در قشر مخ رمزگشایی می‌شوند. نکته مهم این است که بخش لیمبیک، زودتر از کورتکس شکل‌گرفته است. بنابراین می‌توانیم بگوییم که هیجان‌ها از نظر عصب‌شناختی، نسبت به تفکر تقدم دارند. مثلاً ممکن است یک چوب را با مار اشتباه بگیریم و پاسخ گریز در ما فعال شود. اما برای فعال شدن قشر مخ، نیاز به چند هزارم ثانیه زمان بیشتر داریم تا پردازش متفاوتی انجام دهد.

    مهارتی به نام تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری، فرایندی است که در ذهن انجام می‌شود و به‌عنوان یکی از مهارت‌های زندگی در نهایت به انتخاب یک گزینه از بین چند راه‌حل منجر می‌شود. واقعیت این است که ما هیچ تصمیمی را در خلأ نمی‌گیریم. عواملی مثل نگرش‌ها، ویژگی‌های شخصیتی، محیط، فرهنگ، یادگیری و ... بر شیوه تصمیم‌گیری ما تأثیر می‌گذارند. سبک‌های تصمیم‌گیری، بیانگر الگوی عادتی ما هستند و نشان می‌دهند در مواقع مختلف، بر چه مبنایی تصمیم می‌گیریم. این سبک‌ها عبارت‌اند از: سبک تصمیم‌گیری عقلانی، شهودی، وابسته، آنی، اجتنابی. تمرکز ما در این یادداشت، بر سبک هیجانی و عقلانی است.

    عقل و منطق یا هیجان‌های پرشور؟!

برخی افراد با این نگرش که «چو فردا شود فکر فردا کنیم، بعدا بهش فکر می‌کنم و ...»، سعی می‌کنند از تصمیم‌گیری اجتناب و انتخاب‌شان را به زمان دیگری موکول کنند.

 ترس، ناامیدی، خشم و... هیجان‌های به هنجاری هستند که اگر بتوانیم آن‌ها را به شیوه‌ای درست احساس و ابراز کنیم، قادر خواهیم بود تا تصمیم‌های کارآمدتری بگیریم. مثلاً کسی که مدام توسط کارفرما، نادیده گرفته می‌شود، می‌تواند خشم اش را به شکل قاطعیت (نه انفعال و نه پرخاشگری) نشان دهد و از همین خشم کمک بگیرد تا با یک تصمیم قاطعانه، شغل جدیدی را جایگزین کار فعلی‌اش کند. ناامیدی سالم به‌عنوان یک هیجان، کمک می‌کند تا یک فرد، صرفاً براساس شور و شوق، عاشق یک دختر یا پسر نامناسب نشود و بتواند به‌موقع امیدش را قطع کند و رابطه‌اش را پایان بدهد. با این‌حساب، می‌بینید که منطق هم، چنین تصمیم‌هایی را تایید می‌کند و تأثیرگذاری مثبت هیجان‌ها مشخص می‌شود.

    انتخاب براساس احساسات اشتباه است؟

اما چرا وقتی پای تصمیم‌گیری‌های هیجانی به میان می‌آید، دل‌مان می‌لرزد که نکند انتخاب بر اساس احساسات اشتباه باشد؟ شاید اگر از کودکی یاد می‌گرفتیم که هیجان‌هایمان را به رسمیت بشناسیم، آن‌قدر دچار چالش نمی‌شدیم. 

نکته بسیار مهم  در این زمینه این است که هیجان‌ها در زندگی همه ما حیاتی هستند؛ اما مشکل از جایی شروع می‌شود که بخواهیم به شکل تکانشی(عمل و رفتار بر مبنای هیجان‌ها و واکنش‌های لحظه‌ای بدون تحلیل و تأمل)، در باره مهم ترین مسائل زندگی مان تصمیم بگیریم. درست شبیه کسی که به دلیل یک اختلاف‌نظر با دوستش، احساس شکست می‌کند و تصمیم می‌گیرد فوری آن ارتباط را قطع کند!

    تصمیم‌گیری سازگارانه را دریابیم

تصمیم‌گیری سازگارانه و سالم، زمانی اتفاق می‌افتد که بتوانیم هیجان‌های‌مان را به ‌درستی تنظیم کنیم. افرادی که همیشه، هیجان‌های شدیدی را تجربه می‌کنند نه می‌توانند از فواید هیجان‌ها در تصمیم‌گیری سود ببرند و نه از مزیت‌های فرایندهای شناختی(تفکر، استدلال و ... ). ما زمانی می‌توانیم تصمیم‌های کارآمدی بگیریم که در حوزه هیجان و منطق، تعادل داشته باشیم. مثلاً کسی که هنگام ازدواج، فقط از منطق اش تبعیت می‌کند و هیجانش را نادیده می‌گیرد، ممکن است به زندگی کسالت باری تن بدهد که ظاهراً همه‌چیز درست است و با عقل همخوانی دارد اما عشق و صمیمیتی در آن وجود ندارد.

    تصمیم‌گیری به سبک خردورزی

تصور کنید قرار باشد همیشه بر اساس شهودتان انتخاب کنید. همان موقع است که با جمله «آخه به دلم افتاده»، گزینه‌هایی را برمی‌گزینید که ارتباطی با واقعیت اکنون و این‌جا ندارند و با نفع موقتی و زیان طولانی‌مدت، شما را متضرر می‌کنند. یکی از راه‌های مفید برای تصمیم‌گیری‌های مؤثر این است که اول میزان خودآگاهی خودمان را بالا ببریم. در خودآگاهی، می‌توانیم شدت هیجان‌های‌مان را بسنجیم و سبک‌ها و موانع تصمیم‌گیری را شناسایی کنیم. (مثلاً آیا به دلیل ترس از طرد شدن، از تصمیم برای قطع ارتباط اجتناب می‌کنیم؟) در گام بعدی، لازم است هرروز هیجان‌هایمان را نام‌گذاری و احساس کنیم. بدانیم در موقعیت‌های مختلف، چه هیجانی در ما جریان دارد و در صورت برانگیختگی هیجانی، سراغ یک روان شناس برویم تا به مهارت تنظیم هیجان مجهز شویم. دیدن واقعیت‌ها(همان‌طور که هستند و نه آن‌گونه که دوست داریم باشند)، کمک می‌کنند تا انتخاب‌هایمان را منطقی‌تر کنیم. به کمک جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات، پیش‌بینی‌پیامدهای احتمالی، ترسیم جدول سود و زیان گزینه‌ها می‌توانیم پردازش‌های شناختی‌مان را فعال کنیم و خطاهای حوزه هیجان را به حداقل برسانیم.

 

  نتیجه این کار، باعث ناکامی کودک می‌شود

اولین و مهم‌ترین نکته مرحله سنی است که کودک در آن قرار دارد. بین 12 تا 18 ماهگی، کودک به طور طبیعی در مرحله اضطراب جدایی قرار دارد. به دلیل رشد حافظه در کودک، به محض این‌که کودک از مراقب اصلی خود جدا می‌شود، سراغ او را می‌گیرد و در صورت در دسترس نبودن، کودک به شدت مضطرب می شود و تصور می‌کند که بار دیگر مادر یا مراقب را نخواهد دید. پس دلیل اصلی قشقرق و بی‌تابی کودک، هنگام جدایی و در دسترس نبودن مادر همین مسئله است. حال اقدام این مادر این تصور را در کودک به وجود می‌آورد که مادر همیشه هست؛ ولی این فقط یک سمت ماجراست. سمت دیگر و مهم‌تر از آن در دسترس بودن و برآورده کردن نیازهای کودک در آن بازه زمانی است. برای مثال تصور کنید اسباب‌بازی کودک در جایی دور از دسترس او می‌افتد و کودک با گریه به سمت شمایل مادر می‌رود تا اسباب بازی را برای او بیاورد. هنگامی که با یک مقوا روبه‌رو می‌شود و هیچ پاسخی دریافت نمی‌کند، در او نوعی تعارض ایجاد می‌شود که اگر این مادر من است، پس چرا هیچ حرکتی نمی‌کند و نیاز من را برطرف نمی‌کند؟ پس ماحصل این کار نوعی ناکامی برای کودک است.

  تا 2 سالگی باید والدین در دسترس کودک باشند

همان‌طور که گفته شد به تدریج هنگامی که احتیاجات از سمت شمایل برطرف نمی‌شود، کودک متوجه واقعی نبودن آن می شود و این بار حتی در حضور شمایل هم به دنبال مادر یا مراقب اصلی می‌گردد. بنابراین توصیه می‌شود تا سن دو سالگی تمام نیازها و احتیاجات کودک بدون هیچ کم و کاستی برطرف شود و والدین همیشه در دسترس کودک باشند. در غیر این صورت نوعی بی‌اعتمادی به جهان اطراف و انسان‌ها ایجاد می‌شود و کودک تا سنین بزرگ سالی با نوعی بدبینی به جهان نگاه می‌کند. به تعویق انداختن نیازهای کودک و سعی در آموزش قوانین و مقررات بعد از دو و نیم سال انجام می‌شود، پس والدین بدون ترس از لوس شدن کودک می‌توانند تا دوسالگی به تمام نیازهای کودک پاسخ مثبت بدهند.

 

برادر گرامی، این‌که نگران زندگی مشترک و همسرتان هستید، نه تنها طبیعی که نکته خوبی هم هست اما مواظب باشید که این نگرانی حالت سوء ظن و مالکیت به خود نگیرد. با توجه به نکاتی که در پیامک‌تان با ما در میان گذاشتید، چند نکته را خدمت شما تقدیم می‌کنم و امیدواریم در جهت رفع نگرانی شما موثر واقع شود.

    درباره اشتباه خانم‌تان به او تذکر دهید 

اتفاقی که در صفحه شخصی همسرتان افتاده، باید مدیریت شود. شاید لازم باشد که او برای مدتی، کامنت‌های صفحه اش را ببندد یا بعضی از کامنت‌های نامرتبط را حذف کند تا فالوئرهایش متوجه شوند که باید در بیان بعضی عبارت‌ها، تجدید‌نظر کنند. همچنین و در صورت امکان از همسرتان بخواهید که عکس‌هایی از شما و علاقه‌مندی‌اش به زندگی‌مشترکش منتشر کند تا عده‌ای دچار سوءتفاهم نشوند. همچنین سعی کنید با همسرتان در موقعیت مناسب درباره خطایی که مرتکب شده است، صحبت کنید و تمام سوال‌هایی را که به ذهن‌تان می‌رسد، بپرسید؛ حتی برای این کار می‌توانید از قبل سوالاتی را که می‌خواهید از او در همین باره بپرسید، آماده داشته باشید.

    از برداشت‌های منفی پرهیز کنید

در این‌که زن و شوهر باید برای استحکام زندگی‌مشترک، حواس‌شان به رفتارهای یکدیگر باشد، شکی نیست. با این حال و به طور طبیعی هر فردی که تعاملات اجتماعی بیشتری داشته باشد و بیشتر شناخته شود، زمینه و نیاز به حضورش در فضاهای مختلف و از جمله فضای مجازی بیشتر می‌شود. این‌که همسرتان در فضای‌مجازی فعال‌تر از گذشته است، می‌تواند متاثر از همین امر باشد. بنابراین بهتر است حضور تعداد زیادی فالوئر و کامنت‌هایی را که درج می‌کنند به معانی منفی تفسیر نکنید تا آرامش روانی‌تان دچار خدشه نشود. این‌که درخواست‌ها را پذیرش می‌کند، ممکن است به خاطر اضافه شدن طرفداران و بهتر دیده شدن باشد و حتی ممکن است در قبول درخواست‌ها جنسیت مد نظر وی نباشد و همه را بپذیرد ولی نگرانی شما باعث شود که روی درخواست‌های پسران حساس‌تر شده باشید. قضاوت زودهنگام درباره این رفتار همسرتان نداشته باشید.

    آیا به خانم‌تان توجه کافی می‌کنید؟

اگر مهارت‌های لازم را در تعاملات خود دارید، جای نگرانی نیست. یکی از نیازهای اساسی روانی در خانم‌ها نیاز به توجه، دیده شدن و حمایت از سوی همسر است و اگر شما بتوانید در این زمینه به قدر کافی موفق عمل کنید، هرچقدر هم که دیگران از همسرتان تعریف کنند، نمی‌تواند تاثیر زیادی روی روان وی داشته باشد. توصیه اکید می‌کنم که در این خصوص همسرتان را تامین کنید و همیشه برایش وقت و حوصله کافی داشته باشید.

    انتظارات‌تان را صمیمانه و شفاف بگویید

در یک شرایط آرام و مناسب و بدون این‌که حالت تهاجمی و انتقادی شدید به خود بگیرید، نگرانی و انتظارات خود را با دلایل منطقی به خانم‌تان منتقل کنید. مثلا به جای این‌که بگویید: «چرا این‌گونه رفتار می‌کنی یا تو حق نداری این کار را بکنی»، بهتر است بگویید: «من می‌دانم که نباید با خانم‌های نامحرم خیلی گرم بگیرم و سعی می‌کنم این موضوع را رعایت کنم و انتظار دارم شما هم این موضوع را مد نظر داشته باشید تا خدای ناخواسته جایگاه اجتماعی، وجهه شما و همچنین رابطه عاطفی ما تحت تاثیر این موضوع قرار نگیرد». در خور ذکر است بعد از بیان انتظارات‌تان، اگر تغییری در رفتار همسرتان حاصل نشد باید با مراجعه به یک مشاور از وی به صورت تخصصی‌تر کمک بگیرید تا این مشکل ریشه‌دارتر نشود.