پرونده
تعداد بازدید : 428
از «آندو» و «پیرزاد» تا رسم خوردن بوقلمون در شب کریسمس!
گپوگفتی کریسمسی با «رادوشوویچ»، همراه با مطالبی درباره آداب و رسوم مسیحیها در شب آغاز سال نو میلادی معروفترین چهرههای مسیحی ایرانی و ...
فرارسیدن سال نو میلادی برای کشورهای زیادی در جهان، در روزهای ابتدایی زمستان حال و هوای شروع یک سال جدید را دارد. البته ما هم اگر بین خاطراتمان جستوجو کنیم، آغاز سال میلادی برایمان یادآور کارتون دوست داشتنی و خاطرهانگیز «اسکروچ خسیس» است که یکی از خاطرات بچههای دهه شصتی بهشمار میرود. به علاوه هموطنان مسیحی ما به عنوان یکی از اقلیتهای مهم دینی سالهاست در کنار سایر هموطنانشان در صلح و دوستی زندگی میکنند. ارامنه ایران قومی مشهور هستند که سابقه سکونتشان در ایران به پیش از قرن سوم میلادی برمیگردد. به همین بهانه، در پرونده امروز زندگیسلام، گفتوگویی اختصاصی با دروازهبان موفق این روزهای پرسپولیس داشتهایم و نگاهی انداختهایم به زندگی مسیحیان در ایران و توضیحاتی داده ایم درباره سبکزندگیشان، در کنارش چند مسیحی ایرانی معروف را معرفی میکنیم، با چند مکان دیدنیشان در ایران آشنا میشویم و خلاصه سعی میکنیم با این گروه از هموطنانمان بیشتر آشنا شویم.
مروری بر آداب و رسوم جالب ارامنه ایرانی در شب کریسمس
درخت کاج را به خاطر عطرش میخریم!
علیرضا کاردار | روزنامهنگار
ارامنه ایران آداب و رسومی دارند که یکی از آن ها ، کریسمس است. کریسمس یا نوئل، جشنی است در آیین مسیحیت که به منظور گرامیداشت زادروز عیسی مسیح(ع) در روز ۲۵ دسامبر برگزار میشود اما برخی از مسیحیان ارتودوکس از قبیل ارامنه ایران، جشن کریسمس را در روز 6 یا ۷ ژانویه برپا میکنند. ایام کریسمس از ۲۵ دسامبر آغاز و تا ۶ ژانویه ادامه مییابد. کریسمس با آیینهای ویژهای مانند جمعشدن افراد خانواده در کنار هم، هدیه دادن، آراستن درخت کاج و ... برگزار می شود و شخصیتی به نام بابانوئل در آن نقشی مهم دارد. در توضیح این مناسبت و آداب و رسوم خاص ارامنه، روبرت صافاریان، منتقد و سینماگر کشورمان یادداشت مفصلی دارد که بخشهایی از آن را می خوانیم: «اگر دوست ارمنی دارید یادتان باشد، روز ۲۵ دسامبر یعنی روزی که همه از کریسمس میگویند و عید را به هموطنان مسیحی تبریک میگویند، به او زنگ نزنید و کریسمس را به او تبریک نگویید، چون روز ۲۵ دسامبر در خانه ارمنیها هیچ خبری از عید نیست. کریسمسِ ارمنیها روز ۶ ژانویه است که احتمالا هیچکس به خانهشان زنگ نمیزند و آن را تبریک نمیگوید! شاید شما هم فکر میکنید ارمنیها رسم دارند که شب کریسمس بوقلمون بخورند. ما هم شنیدهایم اما تا حالا نخوردهایم! جالب این که ارمنیهای ایران در شب کریسمس خودشان(یعنی ۶ ژانویه) غالبا برنج، کوکوسبزی و ماهی میخورند.در ضمن از مراسم عید، خرید درخت کاج و آوردنش به خانه را دوست داریم، آن هم بهخاطر عطری که درخت کاج دارد و وقتی به داخل آپارتمان میآید، تا چند روز بوی خوش آن در خانه استشمام میشود. روزهای کریسمس و ژانویه باید برف بیاید. اصلا کریسمس بدون برف بیمعنیست. البته طبیعت هر سال وفا نمیکند اما در بسیاری از سالها هم درست روز کریسمس برف میبارد و آمدن «بابانوئل» را از راههای برفگرفته آسمان با ارابه پر از هدیه و اسباببازی برای بچهها توجیه میکند.»
آشنایی با معروفترین هموطنان مسیحی
شهید مرادیان، آندو، پیرزاد و دیگران!
رابطه خوب مسیحیان و مسلمانان در ایران همواره مثالزدنی بوده است به طوری که برخی محلههای شهرهای ایران به نام محله ارامنه شناخته میشوند. همچنین مسیحیان ایرانی در هشت سال دفاع مقدس حضور چشمگیری داشتند و حدود 100 شهید تقدیم کشور کردند. مسیحیان کشورمان در زمینههای مختلف دیگر هم افراد موفقی تحویل جامعه دادهاند که در ادامه به معرفی مختصر چند نفر از آنها میپردازیم.
شهید زوریک مرادیان
زوریک بهعنوان اولین شهید مسیحی دفاع مقدس شناخته میشود که تقریبا 19 روز بعد از آغاز جنگ به شهادت رسید. مادرش میگوید: «من یک پسر و چهار دختر داشتم. همین یک پسر هم شهید شد. زوریک همیشه شاگرد اول بود. کنکور در خارج از کشور قبول شد اما گفت من از ایران نمیروم. خودش را معرفی کرد تا به سربازی برود.» چندی پس از شهادت زوریک، خانواده اش نامهای از او دریافت کردند که قبل از شهادت برایشان نوشته و از والدینش خواسته بود شهروندانی وظیفهشناس، آگاه از خطرات و تهدیدات دشمن بر ضدمیهن باشند.
لوریس چکناواریان| آخرین آهنگ ساز از نسل رمانتیکهای ایران!
آهنگ ساز، رهبر ارکستر، نویسنده، نقاش و یکی از چهرههای شناختهشده فرهنگی ایران و ارمنستان است. این هنرمند بزرگ متولد سال ۱۳۱۶ در بروجرد است و علاوه بر ساخت آثار سمفونی، موسیقی مجلسی، موسیقی فیلم و... چند اپرا مانند اپرای رستم و سهراب را هم نوشته است. همچنین بسیاری از ارکسترهای مهم جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک سلطنتی انگلستان را هم رهبری کرده است. در سال ۱۳۹۸ لوریس چکناواریان بهعنوان سفیر صلح ایران در سازمان ملل متحد پیشنهاد شد. به گفته سید علیرضا میرعلینقی پژوهشگر و منتقد موسیقی، او آخرین آهنگ ساز از نسل رمانتیکهای ایران به شمار میرود.
آندرانیک تیموریان| اولین کاپیتان ارمنی تیم ملی
فوتبالیست ایرانی و ارمنیتبار تیم ملی فوتبال ایران بعد از خداحافظی نکونام، بازوبند کاپیتانی تیمملی را به دست آورد و اولین کاپیتان ارمنی تیمملی شد. آندو بعد از حضور درخشانش در تیم فوتبال ابومسلم به تیمملی دعوت و با بازیهای خوبش راهی جامجهانی 2006 شد. همانجا به چشم مسئولان باشگاه بولتون آمد و مستقیم از مشهد راهی انگلیس شد. تیموریان پس از ابومسلم بیشترین تعداد بازی را در استقلال تهران داشته است.
ساموئل خاچیکیان| معروف به هیچکاکِ ایران!
این کارگردان، تدوینگر، نویسنده و تهیهکننده ارمنیتبار، متولد تبریز است. او یکی از تأثیرگذارترین کارگردانها در سینمای ایران بهشمار میرود، تا آنجا که به وی لقب «هیچکاکِ ایران» داده شده است. همچنین، از او بهعنوان «استاد دلهره و وحشتِ» سینمای ایران نام برده شده است. شناختهشدهترین فیلمی که توسط خاچیکیان پس از انقلاب کارگردانی شد، فیلم عقابها بود که یکی از برترین کارهای سینمای دفاعمقدس لقب گرفت.
زویا پیرزاد| برنده کتاب سال وزارت ارشاد
نویسنده معروف ایرانی و ارمنی تبار متولد ۱۳۳۱ در آبادان است. او سال ۱۳۸۰ با رمان «چراغها را من خاموش میکنم» جوایزی همچون بهترین رمان سال پکا، بهترین رمان سال بنیاد هوشنگ گلشیری و کتاب سال وزارت ارشاد را به دست آورد. داستان این رمان که با نثر ساده و روانی نوشته شده، در شهر آبادان دهه 40 میگذرد. این نویسنده با مجموعه داستان کوتاه «طعم گس خرمالو» یکی از برندگان جشنواره بیست سال ادبیات داستانی در سال ۱۳۷۶ و جایزه «کوریه انترناسیونال» در سال ۲۰۰۹ شد. خانم پیرزاد از معدود نویسندگانی است که تمام آثارش به فرانسوی ترجمه شده است.
بناهای تاریخی دیدنی مسیحیها
کلیسا اصلیترین نماد دین مسیحیت است و کلیساهای معروفی در بیشتر شهرهای ایران با آوازه جهانی وجود دارد. در ادامه میخواهیم با برخی از مشهورترین آنها آشنا شویم.
ننه مریم| دومین کلیسای قدیمی جهان
این کلیسا یکی از بناهای تاریخی شهر ارومیه است. روایتهایی وجود دارد که از این کلیسا به عنوان دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای «بیت لحم» فلسطین نام میبرند. ساختمان کنونی کلیسای ننه مریم به ویژه گنبدها، طاقها و پایههای آن متعلق به دوره ساسانی است و معماری داخلی آن آمیزهای از معماری ساسانی و پارتی است.
سرکیس مقدس| بزرگترین کلیسای تهران
این کلیسا با هزینه شخصی یکی از هموطنان ارامنه در سال ۱۳۴۹ در خیابان نجات اللهی تهران ساخته شده است. پس از ساخت این کلیسا، مقر خلافت ارامنه تهران از کلیسای مریم مقدس به این محل انتقال پیدا کرد. طراحی این بنا به شکل «بازیلیکا» یا همان صلیبی است. دیوارهای خارجی آن با سنگ مرمر سفید رنگ پوشیده شده که از نظر طراحی خارجی واقعا باشکوه و زیباست.
قره کلیسا| اولین کلیسای جامع جهان مسیحیت
مشهورترین کلیسای ایران است که در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده و در شمال شرقی چالدران در استان آذربایجان غربی واقع شده است. معماری زیبا و حجمپردازی در بنا و همچنین دیوارهای دفاعی و برجهای دیدهبانی که در اطراف این کلیسا قرار دارند، از قره کلیسا یک قلعه و بنای دیدنی ساختهاند. این کلیسا اوایل سده چهارم میلادی روی آرامگاه «تادئوس مقدس» که از مبشران دین مسیحیت بوده، ساخته شده است.
سنت استپانوس| دژی مستحکم در دل کوه
در ۱۶ کیلومتری شهر جلفا در استان آذربایجان شرقی واقع شده و دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که بعد از قرهکلیسا قرار میگیرد. نام این کلیسا برگرفته از استپانوس، یکی از اولین شهدای راه مسیحیت است که در منطقهای کوهستانی و در میان دره سرسبزی واقع شده و حصاری سنگی با برج و بارو اطراف بنای آن را احاطه کرده است.
سرخ آباد| کوچکترین کلیسای جهان
این کلیسا در روستایی به همین نام در حوالی شهرستان سوادکوه در استان مازندران واقع شده است. به نظر میرسد مهندسان ایتالیایی که قبل از انقلاب برای ساخت راهآهن به این منطقه آمده بودند، این کلیسا را برای انجام مراسم مذهبی خود ساختهاند. کلیسای سرخآباد سه متر در سه متر مساحت دارد و به گفته کارشناسان کوچکترین کلیسای جهان است.
وانک| هنرمندانهترین کلیسای ایران
وانک که نام دیگرش «آمنا پرکیچ» به معنی نجاتدهنده مقدس است، در محله جلفا در شهر اصفهان قرار دارد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده است. گنبد کلیسای وانک مانند گنبد مساجد ایرانی عهد صفوی بنا شده است و دو برج ناقوس زیبا در آن قرار دارد. مهمترین ویژگی این کلیسا که آن را تبدیل به یکی از زیباترین کلیساهای جهان کرده، نقاشی تمامی دیوارها، طاقها، داخل گنبد و طلاکاریهای آنهاست.
گاراپت مقدس| نماد احترام بین ادیان
در خیابان طالقانی شهر آبادان واقع شده است. نکته جالب در باره این کلیسا این است که دقیقا دیوار به دیوار مسجدی قرار گرفته که این خود نماد آزادی عقیده و احترام بین ادیان است. این کلیسا در سال ۱۳۱۹ ساخته شده و در زمان هشت سال دفاع مقدس به عنوان مکانی برای آموزش رزمندگان استفاده میشده است.
از بابا نوئل خاطرات
خوبی دارم
«بوژیدار رادوشوویچ»، سنگربان پرسپولیس لحظاتی قبل از سفرش به کرواسی، درباره رسوم کریسمس و موفقیتهای اخیرش میگوید
7 بازی، ۷ برد، ۷ کلین شیت؛ این رکوردی است که توسط دروازهبان دوم پرسپولیس در این فصل ثبت شده و اصلا هم به راحتی به دست نیامده است. «رادوشوویچ» تقریبا در تمام این بازیها با سیوهایی خیره کننده، موفق شده دروازهاش را بسته نگه دارد. در آستانه کریسمس و قبل از سفرش به کرواسی موفق شدیم گپوگفت کوتاهی با او داشته باشیم.
در کریسمس هم هدیه میدهیم و هم عیدی میگیریم
رادو درباره اینکه مردم کرواسی چه رسم و رسومی برای روز کریسمس و میلاد حضرت مسیح(ع) دارند، میگوید: «رسم خیلی خاصی در کرواسی نداریم. رسوممان مثل تمام مسیحیهای دنیا و ایران است. در این روز به دیدار بزرگترها میرویم و برای آنها هدیه میبریم و از آنها عیدی هم میگیریم و چند روز بعد بزرگ ترها برای تشکر از اینکه به یادشان بودیم، به دیدن ما میآیند. بعدش هم منتظر بابانوئل میشویم تا از او هدیه بگیریم. من از بچگی این روزها را خیلی دوست داشتم و از بابانوئل خاطرات خوبی دارم چون هر سال برای من کفش و لباسهای ورزشی، توپ و ... میآورد و من همیشه از آن روزها، خاطرات خوبی دارم.»
بزرگترین خوشبختیام این است که کنار خانوادهام هستم
رادو تقریبا از اولین سال حضورش در پرسپولیس، همسرش را هم به ایران آورد. او درباره اینکه آیا خودش را خوشبخت میداند یا نه، پاسخ جالبی میدهد: «خانواده برای من خیلی مهم است و الان هم که در ایران هستم، یکی از بزرگترین خوشبختیهایی که دارم، این است که همسر و فرزندم کنارم هستند. اینکه خانوادهام در کنارم هستند، آرامش زیادی به من میدهد.»
پیامبر ما، پیامآور صلح و شادی بوده است
دروازهبان پرسپولیس درباره میلاد حضرت مسیح(ع) هم که چند روز پیش بوده، میگوید: «من آدم بسیار معتقد و مذهبی هستم. همیشه قبل از شروع تمرین با خدای خودم رازونیاز میکنم و از او میخواهم که برای دستیابی به موفقیتهای بیشتر کمکم کند. خوشحالم که پیامبر ما، پیامآور صلح و شادی بوده و ما هم انسانهایی هستیم که برقراری صلح و شادی در همه جای دنیا برایمان خیلی مهم است.»
کریسمس جشن شما ایرانیها نیست
رادو در پاسخ به این سوال که آیا کریسمسی را در ایران هم گذرانده یا نه، میگوید: «معمولا هر سال مانند همین امسال برای کریسمس مرخصی میگیریم و به کشور خودمان یعنی کرواسی میرویم تا دو روز کنار خانواده باشیم. کریسمس جشن شما ایرانیها نیست و عیدنوروزها را همیشه در ایران هستیم. تا چند سال پیش برای عیدنوروز فقط به خانه بازیکنان می رفتیم چون آنها ما را دعوت میکردند اما دو سالی میشود که همسرم اصرار دارد برای عید نوروز ما هم میزبان بازیکنان پرسپولیس باشیم و میگفت که بد است فقط ما به خانه آنها برویم. حالا که ما در ایران زندگی میکنیم، مزهاش به همین است که در جشن ایرانیها، در چنین مهمانی شرکت کنیم.»
کرواتها خیلی زود جذب مردم ایران میشوند
او که سال ها در پرسپولیس بوده، درباره فرهنگ و رفتار ایرانیها میگوید: «فرهنگ شما شباهتهایی به فرهنگ کشور من دارد و به همین دلیل کرواتها خیلی زود جذب مردم ایران میشوند. من هم به یک سری رفتارهای مردم شما خیلی علاقه دارم. اگر غیر از این بود که در ایران نمیماندم. یکی از دلایلی که باعث شده با وجود کم بازی کردن برای پرسپولیس در ایران بمانم و قراردادم را تمدید کنم همین علاقه است.»
میخواهم به کلینشاتها ادامه دهم
رادو به عنوان آخرین سوال درباره کلینشاتهای خیرهکنندهاش در پرسپولیس و این که آیا ادامه خواهد داشت یا نه، پاسخ میدهد: «یک فوتبالیست وظیفهاش فقط تمرین کردن است تا همیشه آماده باشد. ما در تیممان بهترین دروازهبان آسیا را داریم. از رقابت با بیرانوند خیلی خوشحالم. ما دو رقیب هستیم که میتوانیم خیلی به یکدیگر کمک کنیم. حضور همزمان ما دو نفر در پرسپولیس موضوعی است که هوادارها در چند سال اخیر از آن لذت بردند و این روزها هم بدون کوچکترین مشکلی با هم کار میکنیم. میخواهم به کلین شیتها و بردهایی که با پرسپولیس به دست آوردهام، ادامه بدهم.»
برای نوشتن پرونده از این منابع کمک گرفته شده است: مهر، باشگاه خبرنگاران جوان، الی گشت