در یکی از کتابهای درسیاش به جمله عجیبی برمیخورد: «آببندانها با ذخیره آب و تغذیه سفرههای زیرزمینی، برای فعالیتهای کشاورزی و دامداری، صید و شکار پرندگان مهاجر مورد استفاده قرار میگیرند». کلی سوال توی ذهنش میآید؛ چرا باید در کتاب درسیمان درباره شکار و صید بخوانیم؟ چرا باید با شکار و صید پرندگان مثل یک موضوع عادی مواجه شویم؟ مگر شکار کار اشتباهی نیست؟ پس چرا کنار بقیه شغلهای معمولی مثل دامداری و کشاورزی، از آن حرف میزنند؟ «نوا سلیمانی»، دانشآموز رشته تجربی در مدرسه فرزانگان آمل، از کنار این سوالها بهراحتی عبور نمیکند. حتما شما هم این روزها این خبر را شنیدهاید؛ «موافقت آموزشوپرورش با درخواست دانشآموز مازندرانی برای تغییر متون درسی بر پایه حفظ محیطزیست». نوا همان دانشآموزی است که آن سوالها در ذهنش جرقه زد و حالا همه دربارهاش حرف میزنند. این دانشآموز 16ساله، بهجای اینکه فقط افسوس بخورد، دستبهکار شده؛ به سازمان محیطزیست رفته و بعد از کلی پیگیری و پافشاری روی حرفش، توانسته است موافقت مسئولان برای تغییر آن جمله ضدمحیطزیستی در کتاب درسی را جلب کند. با نوا بیشتر آشنا شوید.
ماجرای این تغییر در کتاب درسی از کجا شروع شد؟
سر کلاس وقتی معلممان عبارت صید پرندگان مهاجر را از روی کتاب خواند، خیلی تعجب کردم. مطمئن نبودم که غلط است، چون بعضی وقتها کلمهها توی کتاب معنیشان همان چیزی نیست که بهنظر میرسد. وقتی رفتم خانه، به مادرم گفتم. با چندنفر تماس گرفتیم و وقتی اطمینان یافتم که برداشتم درست بودهاست، پیگیریهایم را شروع کردم. یک هفته ماندهبود به امتحانات ترم که به اداره محیطزیست استان مازندران مراجعه کردم و این موضوع را به رئیس کل این اداره آقای ابراهیمی کارنامی گفتم. ایشان خیلی با من همکاری کردند. موضوع را در جلسه تشکلهای مازندران، مطرح کردیم. بعد یک جلسه با آموزشوپرورش استان گذاشتند و درنهایت این اشتباه را پذیرفتند. قول دادنداین جمله در چاپ جدید جغرافیای استانشناسی مازندران عوض شود.
چطور این جمله برای تو مهم شد؟
من با اصل پنجم قانون اساسی که میگوید حفظ محیطزیست وظیفه همگانی و امری ضروری است، آشنایی داشتم. به محیطزیست علاقه دارم و مطالعات کمی هم در این زمینه دارم، به همین دلیل برایم سوال پیش آمد که چطور این جمله در کتابی چاپ شده که آموزشوپرورش استان مازندران، استان سبز کشور، به آن مجوز دادهاست.
احتمالا حرفهایی شبیه این به گوشت نخورده که تغییر یک جمله در کتاب درسی، چه اهمیتی دارد؟
آن جمله غلط قرار است سال آینده، اینطوری اصلاح شود؛ «آببندانها در فصل سرد، فرصت پرندهنگری را ایجاد میکنند». در این مدت از خیلیها شنیدم که این جمله خیلی هم مهم نیست. حرفشان درست است چون مشکل واقعی این طوری حل نمیشود. در همین ماه، تعداد زیادی پرنده مهاجر در میانکاله استان گلستان به دلایل نامعلومی ازبین رفتند. وقتی چنین چیزهایی را میبینیم و میشنویم یعنی مشکل اصلی حل نشدهاست اما اگر از سن کم به محیطزیست توجه و حساسیت نداشتهباشیم، در سنین بالاتر هم نداریم. حالا توجه دوستان من به این موضوع جلب شدهاست. اگر دانشآموزها اهمیت محیطزیست را یادنگیرند، خواسته نابهجایی است که وقتی بزرگ شدند آیندهای زیبا و سرسبز برای کشورشان بسازند.
علاقه تو به محیطزیست از کجا میآید؟
ما در کشوری زندگی میکنیم که ازلحاظ گونههای گیاهی و جانوری خیلی غنی است و فکر میکنم علاقه به محیطزیست در همهمان وجود دارد. برای من یکی از دلایلی که باعث شد به این علاقه ام توجه کنم
مادرم بود. دلیل دومش زندگی در استان مازندران است. مازندران جنگلهای هیرکانی دارد، دریای خزر دارد، کوههای البرز دارد و همه اینها فوقالعادهاند. برای مثال در همین جنگلهای هیرکانی گونههای گیاهی و جانوری، اکوسیستمی تشکیل دادهاند که در جهان بینظیر است. به این جنگلها فسیل زنده هم میگویند چون از دوره سوم زمینشناسی تا الان سالم ماندهاند. از طرفی در شهر ما، کوه زبالهای وجود دارد به اسم عمارت که سالهای سال است زبالههای آمل و شهرهای اطراف در آن دپو میشود. آبی که خیلی از شهرها و روستاهای اطراف مینوشند، به این دلیل آلوده شدهاست. غیر از این، دو گونه گیاهی و جانوری مازندران یعنی «شمشاد» و «مرال»و همچنین گوزن قرمز درخطرند. وقتی این زیباییها و مشکلات را درکنار هم میبینم، نمیتوانم بیتفاوت باشم.
دغدغه این روزهایت چیست؟
ژئوپارک قشم به دلیل پرورش میگویی که در آن انجام میشود در خطر خروج از ثبت یونسکو است. بهقول آقای ابراهیمی کارنامی چیزی تا خفگی مازندران
نمانده است چون کلی برج در حاشیه ساحل خزر احداث شده است. در این سالها دیگر اثری از پلنگ ایرانی دیده نمیشود و ببر مازندران در خطر انقراض است. وقتی یک حیوان منقرض میشود، پروندهاش بسته میشود. از این نوع پروندههای بستهشده در ایران زیاد داریم. از آن طرف، کلی بیماری سخت و لاعلاج داریم که خیلیهایشان به دلیل آسیبهایی است که به محیطزیست وارد کردهو درواقع خودمان را بهخطر انداختهایم.