پرونده
تعداد بازدید : 396
استعدادی که اســــم ندارد!
گفتوگو با گرافیستی که هنرش تبدیل کلمات و جملات به نقاشی است و نمیداند که چطور این استعدادش را کشف کرده
نویسنده : نسیم سهیلی| خبرنگار
جان بخشیدن به حروف و تبدیل کلمات و جملات به نقاشی و طرحهای گرافیکی، ایده زیبایی است که از سال ها قبل مورد توجه هنرمندان و استقبال مردم بوده زیرا قدرت حروف و جذابیتشان هنگامی که لباس تصویر میپوشند و به گرافیک میپیوندند، دوچندان میشود. در بین هنرمندان ایرانی «حمیدرضا بیدقی» گرافیستی خوشذوق است که نه تنها به کلمات بلکه به جملات هم جان میبخشد. کارهای دیدنی او در صفحه مجازی «دستو طرح» منتشر میشود و توانسته است مخاطبان زیادی را نیز به خود جلب کند. در پرونده امروز زندگیسلام با این گرافیست هنرمند گپوگفتی داریم تا بیشتر درباره «دستو طرح» و هنر ترکیب کلمات و گرافیک بدانیم. قبل از هر چیز باید بدانیم که «دستوطرح» عنوان فعالیتی هنری است که یک گرافیست در آن با تککلمهها یا عبارتهای کوتاه و با همراهی قطعهای موسیقی، دست به خلق تصاویری میزند که از آن طریق میتوان مفاهیم و پیامهای مطول و درخوری ارائه داد.
برای این استعداد نمیتوان اسمی گذاشت
«حمیدرضا بیدقی» متولد 1350 در تهران است. او کارشناسی گرافیک و کارشناسی ارشد انیمیشن از دانشگاه هنر تهران دارد و از سال 70 تاکنون طراح گرافیک بوده است. طراحی هفت دوره گرافیک کلی جشنواره فیلم فجر در بخشهای جهانی و ملی، طراحی پوستر فستیوالهای هنری-فرهنگی مختلف مثل نمایشگاه کتاب، جشنواره فیلم مستند، جشنواره فیلم کودک و ...، طراحی پوسترهای متعدد فرهنگی خارج از کشور مثل جشنواره فیلم کوتاه آذربایجان، فستیوالهای هنری در اروپا وآمریکا، تصویرگری کتاب کودک با بیش از 200 کتاب و ... از جمله صفحات کارنامه هنری اوست. اما مهمترین وجه کاری وی که سرشار از ذوق هنر و تجربه است، ابداع سبک خاصی به نام «دستوطرح» است که حدود 30سال است، این استعدادش را کشف کرده است. بیدقی در این باره می گوید: «برای این استعداد نمیتوان اسمی گذاشت. این هنر تبدیل کلمات به نقاشی است که من اسمش را «دستو طرح» گذاشتهام. خودم نمیدانم چطور آن را کشف کردم اما حدود 30 سال پیش اولین بار این ایده به سراغم آمد که با حروف میشود کارهای هنری انجام داد. اولین کارهایم را اوایل ورود به دانشگاه یعنی سال 70 انجام دادم و تا امروز نیز ادامه داشته است. هم اکنون جمعی حدود 20هزار نفر هستیم که این هنر را دنبال میکنیم».
از 15 سال پیش کارهایم را تلویزیون پخش میکند
این هنرمند که هم اکنون و در صفحه مجازیاش بیش از 21 هزار فالوئر دارد و هر اثرش با استقبال دنبالکنندگانش مواجه میشود، میگوید: «از 15 سال پیش در تلویزیون کارهایی از من ارائه شده و پس از آن تیزرهای تلویزیونی هم ساختهام و به صورت پراکنده نمونه کارهایم پخش شده است اما چون در فضایمجازی یک صفحه اختصاصی دارم، توانستهام این کارها را در آنجا منسجمتر در معرض دید مردم قرار دهم. البته حدود هشت ماه است که این پیج را راهاندازی کردهام و در این مدت استقبال از صفحهام کم نظیر بوده است. البته این کار درآمد زیادی ندارد، ممکن است برخی نهادها به ما کاری سفارش دهند اما درآمد ثابتی از این کار ندارم و به نوعی شغل دوم محسوب میشود.»
برای حرفهای شدن، گروهی 2 نفره تشکیل دادیم
بیدقی که حدود30 سال است این کار را ادامه داده، درباره مسیری که برای پیشرفت طی کرده است هم میگوید: «اوایل برای خودم و بنا به علایق شخصی این کار را انجام میدادم. بعد کم کم پای آن به جمعهای دوستان و مهمانیهای فامیلی باز شد و اسبابی شد برای تفریح و سرگرمیمان. در همان دوران از جانب اطرافیان تشویق و حمایت میشدم اما از این هنر یا استعداد به صورت حرفهای استفاده نمیکردم چون هنوز جایگاهش را پیدا نکرده بودم. بعد از اینکه استقبال اطرافیانم را به این هنر دیدم، تصمیم گرفتم کار را به صورت جذابتری ارائه دهم تا علاوه بر تاثیرگذاری بیشتر برای مخاطب ، سرگرم کننده هم باشد. الان در کارهای دستو طرح که برای شبکههای مجازی انجام میدهیم، ما دو نفر هستیم. من طراحی میکنم و همکارم «امیر قدمی»، کار تدوین را انجام میدهد. تمام ایدهها حاصل همفکری ما دو نفر است. گاهی هم همسرانمان در انتخاب ایده به ما کمک میکنند اما مرحله اجرایی را دو نفری انجام میدهیم. اگر شما هم دقت کرده باشید متوجه شدهاید که دنبال کنندگان ما در فضایمجازی در این مدت به صورت پلکانی سیر صعودی داشتهاند و کارهای ما بیشتر از بعضی هنرهای دیگر دیده شده. این هنر در تلویزیون نیز قابل پخش و دیده شدن است و محدود به فضای مجازی نیست.»
به روز، سریع و جذاب هستیم
از این دانش آموخته گرافیک درباره رموز موفقیتش در این کار از نظر خودش می پرسم که می گوید:«طرحهایی که درباره مسائل اجتماعی کار میکنیم به دلیل اینکه باید به روز و مرتبط با مسائل روز جامعه باشد، با سرعت بالایی به خروجی میرسد. البته که در کنار سریع بودن، جذابیت هم برایمان مهم است. مثلا در یک بازی فوتبال مهم، بعد از گل زده شده، شما میتوانید طرح ما را در شبکه مجازیمان درباره همان گل یا بازی ببینید. در مقوله کرونا، سیل، مسائل معیشتی مردم و ... که مسائل اجتماعی مهمی محسوب میشوند، ما در تولید محصولات حضور پررنگی داشتهایم. اوایل دید ما به این سمت و سو نبود، به دلیل اینکه مخاطبمان مشخص نبود اما امروز تعداد زیاد مخاطبان به حدی رسیده که بسیاری از مردم خودشان درخواستهایشان را به ما اعلام میکنند و ما همان ها را برایشان با این هنر، زنده و ماندنی میکنیم. امروز بیشتر از گذشته دنبال کارهایی با مضامین اجتماعی هستیم. دغدغههای جهانی مثل حقوق بشر، نظام سلطه، مشکلات کارگران، کرونا، حضور آمریکا در عراق، کمک به فقرا و ... موضوعاتی هستند که مردم از ما خواستهاند تا ساکت ننشینیم و طرحی برایشان خلق کنیم».
این هنر ریشه تاریخی دارد
بیدقی با تاکید بر اینکه این هنر ریشه تاریخی دارد و چیزی نیست که بتوان لقب هنر تازه متولد شده را به آن داد، میگوید: «زبان تصویر از میلیونها سال پیش و از نقاشی بر دیواره غارها آغاز شده بود یعنی بشر الفبای تصویری داشته و کم کم آن را به الفبای خطی تبدیل کرده است. در قرون اخیر نمونههای زیادی داشتیم که خطاطها نیز با کلمات، نقاشیهای زیادی کشیدهاند. دستو طرح، امروز مورد توجه قرار گرفته است زیرا مردم با تصویرها که جذابتر از کلمات هستند، ارتباط بیشتری برقرار میکنند. تاثیر تصویر نه تنها امروز بلکه در طول تاریخ بشری از نقاشی در غارها گرفته تا تصویر و گرافیک، بیشتر از نوشته است. انسانهای بیسواد و کمسواد هم میتوانند با آن ارتباط بگیرند و شاید در افراد باسواد تاثیر بیشتر و پررنگتری داشته باشد اما برای همه افراد با هر رده سنی، نکات قابل تاملی را ارائه می دهد».
در تبدیل کلمات به نقاشی محدودیت نداریم
این طراح خوش ذوق با بیان اینکه ما هر روز در فضای مجازی آموزش مجازی نیز داریم، میافزاید: «ما به کسانی که به این هنر علاقهمند هستند، آموزش میدهیم. به جز آموزش فضای دیگری نیز در نظر گرفتهایم که حالت سرگرمی دارد. به این صورت که مردم کلماتی را میگویند و ما با آنها، طراحی انجام دهیم. البته این کار بدون هیچ فکر یا ایدهای از پیش تعیین شده است یعنی در لحظه و به صورت زنده اتفاق میافتد. بخش دیگری در پیجمان داریم به نام «دستو طرحهاتون». این بخش به صورتی است که مردم داستانهای خود را میگویند و ما آن را طراحی میکنیم. با این کار به سمت داستانگویی کودک با کمک این هنر حرکت کردهایم تا بتوانیم برای این رده سنی هم در راستای تولید محتوای سالم و در عین حال آموزنده و جذاب قدمی برداریم. همان طور که متوجه شدید، دستو طرح هیچ انتهایی ندارد و میتواند در زمینههای مختلف بروز کند. ما محدودیت تبدیل کلمات هم نداریم یعنی کلمهای یافت نمیشود که ما نتوانیم آن را به تصویر و نقاشی تبدیل کنیم. البته باید بگویم کار کردن با الفبای لاتین آسانتر است زیرا در الفبای فارسی اتصالات محدود کننده و مشکل است. حتی زبان چینی و ژاپنی هم آسانتر است زیرا آن الفباها، ذاتش تصویری است اما برای زبان فارسی کار کمی دشوار است».
ادعا میکنم که کیفیت کارم
در دنیا تک است
«مشابه این کار در خارج از ایران، انجام نمیشود و فردی را نمیشناسم که کاری مشابه دستو طرح انجام داده باشد»، بیدقی با این مقدمه میافزاید: «البته کسانی هستند که با کلمات طراحی میکنند اما ما با جملات هم طراحی میکنیم و فکر میکنم مشابه کار ما را با این کیفیت کسی انجام نمیدهد. بیان ما بیانی هشداردهنده، آموزنده و گرافیکی است و با کارهای دیگر تفاوت دارد. به عنوان مثال هنرمندان خارجی مینویسند پیتزا و تبدیلش میکنند به غذای پیتزا. این کاری ساده و پیش پا افتاده است اما کار ما متفاوت است. مثلا ما وقتی مینویسیم برادر خوب، تبدیلش میکنیم به تمثالی از امام حسین(ع) و برادرش حضرت ابوالفضل(ع) یعنی محتوای جملات را با گرافیک آن که به هم مرتبط است در هم میآمیزیم. یا در نمونهای دیگر، مبحث فاصلهگذاری اجتماعی برای مقابله با ویروس کرونا را داشتیم که من این جمله را به نقاشی آدمهایی که از هم فاصله دارند، تبدیل کردهام. لذا در کار من محتوا و گرافیک در هم تنیده شده و به هم مرتبط است. همچنین ترانههایی داریم که از آن بیان گرافیکی میگیرم. نمونه این کار را در جهان نداریم و وارد شدن در این مبحث دشوار است زیرا سابقه هنری زیادی میخواهد. این را هم بگویم که اجرای این هنر تنها محدود به زبان فارسی نیست. ما در کنار آن با حروف لاتین نیز کار میکنیم و به زودی این هنر در اروپا و آمریکا نیز کار خود را آغاز میکند.هم اکنون مشغول انجام کار مشترکی بین ایران و ایتالیا هستیم. البته ایتالیا را به این دلیل انتخاب کردیم که گستردگی و شیوع کرونا در ایران و ایتالیا تقریبا زیاد است. همچنین به دلیل شباهتهای قومی و ژنتیک این دو کشور، این کار مشترک و به زبان ایتالیایی در حال انجام است که به زودی نیز در سطح جهان منتشر خواهد شد و امیدواری زیادی به دیده شدن آن وجود دارد».
«ضامن آهو»
دوستداشتنیترین طرحم است
این گرافیست طرح ضامن آهویی را که برای امام رضا(ع) کار کرده به عنوان بهترین و دوستداشتنیترین کارش معرفی میکند و دراین باره میگوید: «این کار به این صورت است که کلمه آهو تبدیل به دست حضرت (ع) میشود که بر سر آهویی کشیده شده است. استقبال مردم هم از این طرح برایم بسیار جالب بود و به شدت مورد تمجید مردم قرار گرفت که این موضوع برای گروه دو نفره ما، بسیار دلگرم کننده بود».
نقد به محتوای کارهایم داشتهاند اما اجرا، نه
بیدقی با ذکر اینکه تا امروز کسی از لحاظ اجرا به کار من انتقادی نکرده، میگوید: «اگر هم نقدی بوده به محتوا بوده نه اجرا چون اجرای ما حاصل 30 سال تجربه است. من گرافیست و تصویرگر هستم وتاکنون بیش از 200 کتاب تصویرسازی کردهام. همچنین ورک شاپهای متعددی در سطح کشور برگزار کردهام. در نقدها مثلا میگویند چرا فلان محتوا را انتخاب کردید؟ البته صفحه مجازی ما مانند یک مجله است و موضوعات مختلف با محتوای متفاوتی دارد. شما وقتی مجلهای را ورق میزنید، ممکن است از برخی صفحات خوشتان بیاید ممکن است اینطور نباشد. صفحه مجازی ما و مخاطبانش طیف گسترده و متفاوتی دارد و افراد زیاد با سلایق گوناگون نقدهای متفاوتی نیز دارند.»
برای آینده، برنامههای ویژهای داریم
بیدقی با اشاره به اینکه فعلا در صفحه مجازی کارهای یک دقیقهای و کمی طولانیتر ارائه میدهیم، اضافه میکند: «برای آینده برنامه مدونی با تلویزیون خواهیم داشت که در این زمینه صحبتهای اولیه را انجام دادهایم. همچنین با یکی از درگاههای تلویزیون مجازی نیز صحبتهای اولیه را انجام دادهایم و قرار است صفحهای به ما اختصاص بدهند. در برنامههای آیندهمان که ویژه خواهد بود، همه چیز دست خودمان و به خواست خودمان است. ممکن است در آینده تصمیم بگیرم که به صورت گستردهتر کار کنم مثلا با شبکه خاصی کار کنم یا اپلیکیشن خاصی را راهاندازی کنم. طرح و برنامه در این زمینه بینهایت است که میتوانم روی همه آنها فکر کنم و تصمیم بگیرم. کارهای زیادی در این حوزه میتوان انجام داد زیرا حروف، کلمات و محتواها بینهایت است. هم اکنون نیز در حال انجام کاری جهانی با حروف لاتین و درباره کرونا هستم».