مناسبتی
تعداد بازدید : 1598
تصورات اشتباهی که مانـع فرزنـــدآوری مـــیشــــود
در روز ملی جمعیت و به بهانه کاهش بیسابقه تعداد ولادتها در سال 98 به رایجترین شبهات تربیتیوپزشکی درباره فرزندآوری پاسخ دادهایم
نویسنده : دکتر مینا نبوی | پزشک و پژوهشگر جمعیت
جمعیت در هر کشور، عامل رشد اقتصادی و اقتدار دفاعی و سیاسی است. هم اکنون در ایران نرخ رشد جمعیت از 1.29 در سال 90 به 1.24 در سال 95 رسیده و تعداد ولادتها در سالهای 95، 96، 97 و 98 هر سال نسبت به سال قبل روند نزولی داشته و کاهش ولادتها در سال 98 در دهههای گذشته بیسابقه بوده است. تک فرزندی در خانوادههای ایرانی از 16.5 درصد در سال 85 به 19.7 درصد در سال 95 رسیده و متاسفانه تعداد فرزندان ایده آل زوجهای جوان ایرانی فقط حدود 2.3 فرزند است. 30 اردیبهشت روز ملی جمعیت است و به همین بهانه، از تصورات اشتباهی گفتهایم که مانع فرزندآوری میشوند. در خور ذکر است، تمامی پژوهشها و آمارهای مطرح شده در این مطلب بر اساس کتاب های معتبر و مرجع های تخصصی زنان و زایمان از جمله اسپیروف، ویلیامز و... و دستورالعملهای جدید وزارت بهداشت است.
2 عامل تاثیرگذار بر فرزندآوری
در شرایط فعلی، دو دسته عامل مهم بر تمایل خانوادهها در فرزنددار شدن و تعداد نهایی فرزندان هر خانواده اثرگذار است: عوامل فرهنگی (تغییرات سبک زندگی و علایق و تمایلات مردم) و عوامل و موانع بالادستی (قانونی، اجرایی، پزشکی، اقتصادی و نبود مشوقها). این عوامل چنان با هم درآمیخته اند و حتی گاه همپوشانی دارند که میتوان ادعا کرد اصلاح هیچ یک بدون توجه به دیگری، وضعیت موجود را تغییر نخواهد داد.
این 5 تصور پزشکی اشتباه هستند
در ادامه به دو دسته از موانع فرزنددارشدن خانوادههای امروزی میپردازیم: شبهات پزشکی و مسائل تربیتی.
بارداری فقط تا 35 سالگی خانم مجاز است: یک اشتباه غیرعلمی و باوری که سالهاست در ذهن مردم ما نهادینه شده، این است که بارداری فقط تا 35 سالگی خانم مجاز است و بعد از آن بچهها ناقص به دنیا خواهند آمد! در حالی که در تمام متون معتبر پزشکی، بازه سنی مجاز برای بارداری یک خانم از «15 تا 49 سالگی» ذکر شده است. با «بارداری پرخطر» نامیدن بارداریهای زیر 18 و بالای 35 سال همواره زنان ایرانی ترسانده و پرهیز داده شدهاند، درحالیکه طبق تمام متون مرجع علمی، بارداری در این سنین فقط نیازمند مراقبتهای بیشتر است. جالب است که بدانید در آمریکا و در سالهای اخیر آمار بارداری های بالای 40 سال، 50 تا 70 درصد افزایش داشته است.
فاصله مناسب بین 2بارداری، 3 تا 5 سال است: در حالیکه بسیاری از مردم تصور میکنند فاصله مناسب بین دو بارداری سه تا پنج سال است، در کتاب های مرجع پزشکی چنین اعدادی را نمییابید! و برعکس، جدیدترین مقالات میگویند، زنان زیر 35 سال با فاصله 18 تا 24 ماه و زنان بالای 35 سال با فاصله 12 ماه از بارداری قبلی، برای یک بارداری مجدد اقدام کنند.
بیشتر از 3 بار نمیتوان سزارین کرد: از نظر علمی سزارین روش معمول و انتخابی برای به دنیا آوردن فرزند نیست. سزارین فقط باید در شرایط خاص طبی انجام شود. عمل سزارین یک عمل جراحی سنگین (ماژور) است و عوارض قابل توجهی دارد اما متاسفانه در جامعه ما بسیار رایج است (بیش از 50 درصد) در حالیکه در کشورهای پیشرفته، آمار سزارین خیلی کمتر از این میزان است و بیشتر تولدها به صورت زایمان طبیعی انجام می شود. سزارین به علت عوارض ایجاد کننده، باعث کاهش توانایی فرزندآوری زنان می شود اما این باور اشتباه است که حداکثر تعداد بارداری و زایمان مجاز برای کسی که عمل سزارین داشته، سه دفعه است! در هیچ کتاب مرجع پزشکی عددی به عنوان سقف قطعی زایمان سزارین ذکر نشده است. در واقع همه چیز بستگی به شرایط بدنی خود مادر و تشخیص پزشک متبحر و متعهد دارد. ممکن است یک خانم بتواند حتی 6-7 سزارین موفق و کم عارضه داشته باشد اما خانمی دیگر با حتی یک بار سزارین به علت عوارض، دیگر نتواند بچه دار شود.
بارداری و زایمان، عوارض زیادی دارد: همیشه از معایب بارداری و زایمان در گوش زنان خوانده شده اما متخصصان، کمتر از محاسن بارداری و شیردهی سخن گفتهاند. مثلاً این که بارداری اثر پیشگیری از سرطان سینه دارد و هرچه سن اولین بارداری پایینتر و سن آخرین بارداری بالاتر باشد، این اثر محافظتی بیشتر است یا اینکه شیردهی باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطانهای سینه و بیماریهای قلبی و عروقی میشود. هر بارداری ریسک ابتلا به فیبروم را کاهش میدهد. همچنین هرچه اولین بارداری یک خانم زودتر اتفاق بیفتد، احتمال نازایی ثانویه و نیز یائسگی زودرس و عواقب آن (پوکی استخوان، بیماری قلبی، افزایش فشارخون و...) کاهش مییابد.
پیشگیری از بارداری عوارض ندارد: از نظر بسیاری از مردم، روشهای ممانعت از بارداری مانند قرص و آمپول و بستن لولهها، عوارض آن چنانی ندارد. در حالی که کتاب های پزشکی و مقالات روز دنیا پر است از عوارض ناخوشایند روشهای هورمونی و عقیم سازی (بستن لولهها)! از عوارض جسمی مثل افزایش فشار و چربی خون، کیست تخمدان، ایجاد و پرتاب لخته، سکته قلبی و مغزی، سرطان، تاخیر در بارداری و نازایی گرفته تا عوارض روان پزشکی و حتی کاهش لذت از رابطهزناشویی.
این 2 تصور تربیتی اشتباه هستند
از مسائل پزشکی که بگذریم، میبینیم که برخی شبهات فکری و تربیتی هم مانع فرزنددار شدن خانوادهها شده است.
فرزندان زیاد را نمیتوان به خوبی تربیت کرد: با تربیت فرزندانِ زیاد چه کنیم؟! اولاً کارشناسان تربیتی اذعان دارند که مهمترین بازوی تربیت کودک (زیر سن مدرسه) «بازی» و مهمترین رکن بازی «همبازی» است. بنابراین در تربیت فرزند هیچ چیز به اندازه داشتن خواهر و برادر کمک حال والدین نیست! ثانیاً تربیت فرزند به معنای تربیت تک به تک و جداگانه هر کدام از بچه ها نیست بلکه به معنای تربیت فضای خانه و محیط است؛ چه با یک بچه چه با 10 بچه. در واقع اصل تربیت کودک، تربیت خود است! از طرفی امروزه معایب تک فرزندی بر هیچ کسی پوشیده نیست. مزایای تربیتی داشتن خواهر و برادر نیز در این مطلب نمیگنجد.
تعامل با چند فرزند سخت است: در همین یک بچه ماندهایم، چطور به سه یا چهار تا فکر کنیم!؟ تمامی مادران پرفرزند اعتراف می کنند که تربیت و تعامل با فرزند اول، سختترین مرحله بچه داری است و اگر از آن ها بپرسید، به شما میگویند که هرگز برخلاف تصورشان، با آمدن بچه دوم ، سوم ، چهارم و... سختیهای بچهها ضربدر دو، سه، چهار و ... نشد! بلکه حتی برخی سختیها به طور عجیبی کمتر و فراغت والدین بیشتر شد. تربیت صحیح فرزند اول مثل پایهگذاری اصولی یک بناست.