مسیر
تعداد بازدید : 35
من عروسک ساز هستم
آشنایی با مهارت عروسک سازی از زبان مژده دانش پژوه
نویسنده : فاطمه قاسمی| روزنامه نگار
من کیام و چه کار می کنم ؟
مژده دانشپژوه هستم. 50سال دارم، در تهران بهدنیا آمدهام و در همین شهر هم زندگی میکنم. رشته تحصیلی من عروسکسازی نبوده و در دانشگاه نقاشی و طراحی چاپ پارچه خواندهام اما عروسک را همیشه دوست داشتم؛ بلد بودن مهارتهایی مثل طراحی، نقاشی و تصویرسازی هم به کمکم آمدند و توانستم در این حرفه فعالیت کنم. غیر از عروسکسازی، در حوزههای مجسمهسازی و تصویرسازی هم مشغول هستم. اگر بخواهم خیلی خلاصه روال کارم را توضیح بدهم، به اینترتیب است؛ اول به شخصیتی که قرار است بسازم، فکر میکنم. بعد طراحیاش میکنم، در مرحله بعد تصویرسازی رنگی انجام میدهم و درنهایت از روی تصاویر دستبهکار ساختنش میشوم.
چطور عروسکساز شدم؟
وقتی بچه بودم برای سرگرمکردن خواهر کوچکم و بچههای کوچک تر دیگر که با ما زندگی میکردند، با عروسک برایشان نمایش اجرا میکردم و قصه میگفتم اما بهعنوان یک شغل، همهچیز خیلی اتفاقی پیش آمد؛ تصویر عروسکی را که از دوستم ساختهبودم، به رئیس و موسس موزه عروسک ملل نشان دادم. بعد از آن موزه ملل، سفارش مجموعهای با عنوان «مروجین و بزرگان ادبیات کودک و نوجوان» را به من داد و من از همانجا بهطور حرفهای این عروسکها را برای موزه ساختم.
شما چطور میتوانید همکار من بشوید؟
من چون تحصیلات دانشگاهی در رشته عروسکسازی ندارم و ساخت عروسک ریشه در کودکیام دارد، نمیتوانم دوره خاصی را پیشنهاد کنم. بهطور کلی فکر میکنم بهتر است خوب ببینید و با تمرین زیاد به مهارت عروسکسازی برسید. مثلا رفتن به موزه عروسک و بادقت دیدن عروسکها، شما را تاحدودی با تکنیکهای مختلف عروسکسازی آشنا میکند. موزه عروسک تهران، کارگاههایی هم در این حوزه برگزار میکند. همچنین در موزه «کودکی ایرانک» میتوانید درباره تاریخچه عروسکها اطلاعاتی بهدست آورید. موزه عروسک که برای اغلب ما نامی ناآشناست، فضای مناسبی برای حفظ عروسکها و ترغیب به ساخت عروسکهای ایرانی است؛ عروسکهایی که با توجه به فرهنگ، اسطورهها و باورهای ما ساخته شدهاند. درنهایت پیشنهاد من به علاقهمندان، بیشتر دیدن، تلاش و تمرین مکرر برای ساخت عروسکهاست.
با این تخصص، چه کارهای باحال دیگری میتوانید انجام بدهید؟
یک گروه مهم از عروسکها، عروسکهای هنری (art dolls) هستند که عروسک-مجسمههای تکساختیاند یعنی از هرکدام فقط یک عدد ساخته میشود. این عروسکها از مواد مختلف و عموما برای موزهها تولید میشوند و جنبه هنری آنها از عروسکهایی که در تعداد انبوه برای بازی تولید میشوند، بیشتر است. عروسک «حاجحسین ملک» و «کمالالملک» برای موزه ملک، «مجموعه مروجین ادبیات کودک» برای موزه عروسک و شخصیتهایی مثل ابوعلی سینا، اخوان ثالث و استاد شجریان برای موزه عروسک بیرجند، نمونه این عروسکها هستند که من ساختم. این یک بخش از کاری است که میتوان با مهارت عروسکسازی انجام داد. ساخت عروسکهای نمایشی، همانهایی که میشود حرکتشان داد مثل پاپتها (عروسکهای دستی) و برای اجرای نمایش زنده از آنها استفاده میشود، فعالیت جالب دیگری است که میتوانید انجام بدهید. «استاپموشن» هم که یکی از تکنیکهای انیمیشنسازی است، با استفاده از این عروسکها انجام میشود.
چه آیندهای پیشروی یک عروسکساز است؟
اگر روی کار عروسکسازی متمرکز شوید، این مهارت میتواند برایتان درآمدزا باشد. مثلا من الان با گروهی سهنفره همکاری میکنم؛ عروسکهایی را که طراحی میکنم، با کمک هم در تعداد زیاد تولید میکنیم و به موزهها، عروسکخانهها و در اینستاگرام به علاقهمندان میفروشیم. خب این کار درآمد دارد هرچند نه آنقدر که بشود زندگی را با آن گذراند اما از جنبه غیرمادی و فرهنگی اگر به ماجرا نگاه کنیم، ما با این کار روی افسانههای فراموششده قومیتها کار میکنیم. با عروسکهایی که برای قصههای فراموششده میسازیم، آن قصهها را هم زنده میکنیم. مثلا «خاتون چهارشنبه»، «شاماران»، «دختر دال»، «عمو چله جون» و «چلهزری» افسانههایی هستند که دارند فراموش میشوند و ما هم اکنون روی آنها کار میکنیم و این برای من جذابترین بخش کار عروسکسازی است.