مسیر
کارآگاهی که الگوهای پنهان در دادهها را کشف میکند
متخصص علم داده که این روزها اسمش را زیاد می شنویم، دقیقا چه کار می کند؟
من کیام؟
من محمدرضا محتاط هستم، دانشجوی دکترای مدیریت آیتی از دانشگاه علامه طباطبایی و حدود 11 سال است که در حوزه دیتا کار میکنم. این روزها در دورههای علم داده و هوش مصنوعی دانشگاه تهران تدریس میکنم و با سازمانهای مختلف، در سمت مشاور ارشد علوم داده همکاری دارم.
متخصص علم داده چه کار میکند؟
در تمام کسبوکارها، چه بانکها و بیمهها، چه عرصه سرگرمی و فوتبال و چه سیاست و اقتصاد، هر لحظه یکسری داده تولید و ذخیره میشود. متخصص علم داده وارد میدان میشود تا الگوها و دانش پنهان در این دادهها را کشف و از آنها استفاده کند. نحوه استفاده از دادهها، بستگی به مرجعی دارد که آنها را تولید میکند. مثلا در فوتبال، تیمهای بزرگ دنیا از مشاورهای علوم داده کمک میگیرند تا بفهمند با چه ترکیبی پیش بروند و با چه بازیکنهایی در زمین حاضر شوند که جلوی رقیبشان بازی بهتری را رقم بزنند. تماشای فیلم «مانیبال» به شما کمک میکند علم داده را بهتر بشناسید. این فیلم، درباره یک مربی بیسبال است که تیمش را بهکمک دادههای آماری، قهرمان بیسبال آمریکا میکند، درحالیکه بازیکنانش ورزشکارانی معمولی و نهچندان درخشاناند.
دادهها در زندگی روزمره ما چه نقشی ایفا میکنند؟
دادهها همهجا هستند. وقتی مثلا در اینستاگرام، پستی را لایک میکنید و پای مطلبی کامنت میگذارید، رفتار شما بهصورت داده رصد و ذخیره میشود. بعد اینستاگرام بر همین اساس، به شما صفحاتی را که احتمالا دوست خواهید داشت یا کسانی را که ممکن است دلتان بخواهد با آنها دوست شوید، پیشنهاد میدهد. وقتی به فروشگاههای بزرگ میروید، قفسه محصولات براساس رفتارهای قبلی شما چیده شدهاند. فروشگاهها بهکمک علم داده، بررسی میکنند که کدام محصولات با هم بهفروش میرسند و بعد آنها را در قفسههای نزدیک بههم میچینند تا مشتریها بتوانند سریعتر و راحتتر خرید کنند. وقتی در یک پلتفرم اینترنتی، فیلم میبینید، دادههایی دراختیار وبسایت قرار میدهید. بعد آن پلتفرم در مراجعه بعدی شما به سایت براساس سلیقه شخصیتان به شما فیلم پیشنهاد میدهد.
از چه مسیری میتوانید وارد علم داده بشوید؟
چندسالی است که علم داده در ایران، بهعنوان یک رشته مستقل تدریس میشود؛ مثلا در دانشگاه شهیدبهشتی زیرمجموعه دانشکده ریاضی و در دانشگاه خاتم در حوزه علوم کامپیوتر قرار میگیرد اما علم داده، حوزهای میانرشتهای است و محدود به تخصص خاصی نمیشود. شما میتوانید با تحصیل در رشتههای مرتبط مثل فیزیک، ریاضی، آمار، صنایع، مدیریت، کامپیوتر و فناوری اطلاعات، وارد علم داده شوید منتها صرفنظر از رشتهتان باید در حوزههای اساسی علم داده یعنی آمار و ریاضی و برنامهنویسی متخصص شوید.
این حرفه برای چه کسانی مناسب است؟
علم داده، به خلاقیت، نوآوری و ذهن تحلیلگر نیاز دارد. کار کردن در این حوزه، اصلا شبیه فضاهای کارمندی با روالهای تعریفشده و معمول نیست. شما درطول کارتان با صنایع و شغلهای مختلفی مواجه خواهید شد؛ گاهی مخاطب شما یک رسانه است، گاهی باید برای یک بانک دادهکاوی کنید و گاهی کسبوکاری در صنعت غذا مشتری شما خواهدبود. خب شما باید منطق کسبوکارهای مختلف را بشناسید و برای این کار، به انرژی و تلاش زیادی نیاز دارید. علم داده به افراد برونگرای اهل تعامل و کار تیمی، روی خوش بیشتری نشان میدهد.
بهعنوان متخصص علم داده چهچیزی پیش روی شما خواهدبود؟
علم داده امروز جزو مشاغل برتر دنیاست که هم درآمد خوبی دارد و هم رضایت شغلی در آن بالاست چون شما در این رشته، احساس مفید بودن و هوشمندی دارید. در ایران هم تخصص علم داده، خواهان زیادی دارد اما باید بدانید که برای موفق شدن در این رشته، به تلاش شبانهروزی نیاز است. تحصیل، گذراندن دورههای آموزش تکمیلی، مسلط شدن به زبان انگلیسی و همزمان کارآموزی و کسب تجربه، لازمه ورود به دنیای علم داده است. پیشنهاد میکنم در دوران دبیرستان، پایه ریاضی و آمار و کدنویسیتان را قوی کنید و در دانشگاه از همان اول همزمان با تحصیل، بروید سراغ کارآموزی. چند ماه رایگان کار کردن برای شرکتها به تجربهای که بهدست میآورید، میارزد. خب ازنظر معدل کمی افت خواهیدداشت اما مسیر بهتری است. در علم داده، درس خواندن تنها کافی نیست.