تصور کنید چند لحظهای کنار رئیس یا معلمتان ایستادهاید و در حال نوشتن یک نامه اداری، یک خط دیکته و... هستید. بعد از اینکه نوشته را به آنها تقدیم کردید، ممکن است آن ها نتوانند همین چند خط شما را بخوانند و لازم باشد دوباره خودتان برایشان ترجمه کنید چه نوشتهاید؟! یا ممکن است آنقدر زیبا نوشته باشید که اگر همین چند کلمه روی کاغذ شعر یا نثر زیبایی هم باشد طرف مقابل آن را به یادگار و برای خودش نگه دارد. اگر حالت دوم برایتان اتفاق افتاد خوشحال باشید. اگر هم جزو گروه اول هستید به فکر آن بخت برگشتهای باشید که قرار است خط عجیب و غریب شما را بخواند! برای همین لازم است دست به کار شوید و کمی تمرین خوش خطی کنید. امروز چهارم بهمن سالروز درگذشت استاد «حسن هریسی»، خوشنویس معاصر است. به همین بهانه در پرونده امروز زندگی سلام میخواهیم درباره خوش خط شدن بگوییم؛ اینکه چطور باید زیباتر نوشت و اصلا از کجا باید زیبا نوشتن را یاد گرفت، موضوعی است که در پرونده امروز «زندگی سلام» به آن میپردازیم. با ما همراه باشید.
چند کلمه اندر حکایات خوش خطی
دلارام کاردار- ممکن است این سوالات در ذهن شما شکل گرفته باشد که «آیا هر فرد خوش خطی، خوشنویس است؟ خوش خط کیست؟ خوشنویسی چیست؟» در کتاب «فرهنگ واژگان و اصطلاحات خوشنویسی و هنرهای وابسته» تالیف دکتر «حمیدرضا قلیچخانی»، «خوشخطی» اینگونه تعریف شده است: «کسی که خط اش نیکو و زیبا باشد، آنکه خط را از روی اصول و قواعد و زیبا بنویسد.» و خط خوش آن است که «روشن و خوانا باشد». در همان کتاب در تعریف خوشنویسی، ریشه واژه انگلیسی calligraphy را از دو واژه یونانی graphein به معنی نوشتن و kallos به معنی زیبا مشتق دانسته و خوشنویس را کسی معرفی کرده که «خط را نیک و از روی تعلیم بنویسد». با دقت در این دو تعریف، درمییابیم که «تعلیم» نقش مهمی در تفکیک این دو اصطلاح دارد. و اینگونه استنباط میشود که خوشنویس شدن از خوشخط شدن دشوارتر است، چراکه خوشنویسی عملی است که نیازمند تعلیم، صبوری و تمرین کردن بسیار اصول و قواعد است و «زیبا نوشتن» زمانی «خوشنویسی» محسوب میشود که عوامل متعددی از جمله اهمیت متن، قوانین صریح و اغلب بر مبنای ریاضیات، صفحه نوشتار، ماده نوشتاری و ابزار نوشتن را در نظر گرفت و با تلاش و مشق بسیار به آنها دست یافت. شاید به همین دلیل است که هر کسی با اندکی تمرکز میتواند خوش خط و خوانا بنویسد اما خوشنویس شدن در حوزه توانمندیها و علایق همه انسانها قرار نمیگیرد. اما آنچه واضح است این که انسان موجودی است که میل به زیباییها در ذات او نهفته و هر پدیده چشم نواز و دل انگیزی او را جذب میکند، حتی اگر توانایی درک اصول و قواعد آن پدیده را نداشته باشد، و به همین دلیل است که شما از تماشای یک تابلوی زیبای خوشنویسی که امضای استادی بزرگ در پایین آن آمده به همان اندازه خرسند میشوید که از تماشای دستخط پزشکی خوشذوق در نسخهاش.
پاسخ به یک باور رایج؛
آیا نابغهها بد خط هستند؟
بعضی از افراد معتقدند همه نابغهها و افرادی که هوش بالایی دارند هیچ وقت با دستخط زیبایی نمینویسند. از آنجایی که این موضوع برایمان کمی عجیب است بعضیهایمان همان اول آن را انکار یا تایید میکنیم در حالیکه هیچ وقت دلیلی برای آن پیدا نکردیم. باید بدانید یکی از عناصر مهم برای تیپ شخصیتی افراد در علم روان شناسی، دستخط آنهاست. از نظر روان شناسان دستخط بد در بیشتر موارد یا نتیجه اختلالات روانی است یا ناشی از هوش بالای افراد. در بررسیها ثابت شده مغز افراد باهوش سریعتر از دستشان عمل میکند. به عنوان مثال انیشتین از جمله دانشمندانی بود که دستخط خوبی نداشت و یا حتی استیو جابز، مخترع و بنیان گذار شرکت اپل از افرادی بود که هوش زیادی داشت، در حالیکه با خط زیبایی نمینوشت! با این اوصاف میتوان نتیجه گرفت دستخط بد گاهی هم از ویژگیهای خوب افراد به حساب میآید!
گام به گام تا خوشخط شدن
اگر از کودکی دستخط خوبی ندارید قطعا کار سختی پیش رو دارید. اما ناامید نباشید، خیلیها حتی کسانی که به مراتب بد خطتر از شما مینوشتند از سنین بالا شروع به یادگیری خوشخطی میکنند. پس همین امروز تصمیم بگیرید و با رعایت اصول خوشخطی زیباتر از قبل بنویسید. اینجا نکاتی را یادآوری میکنیم که با رعایت آن میتوانید زیباتر از قبل بنویسید.
1-حوصله داشته باش!
برای اینکه بتوانید با خطی زیباتر بنویسید در قدم اول باید سعی کنید کمی با حوصلهتر از قبل بنویسید. با خودتان قرار بگذارید کلمات را با آرامش و دقت بیشتری بنویسید. زیبا نوشتن برای ما که عادت به تند نوشتن داریم سخت است، اما با کمی اراده میتوان بهتر نوشت. اولین کار این است که نوع نوشتن خود را تغییر دهید، پس کمی آرام باشید.
2-درست بنشین!
نحوه نشستن شما تاثیر زیادی بر روی خوشخط نوشتنتان دارد. برای اینکه با خط بهتری بنویسید باید در نشستنتان بیشتر دقت کنید. سعی کنید روی یک میز مناسب بنویسید. میزهای شیبدار مخصوص تحریر مناسبترین میزها برای خوش خط نوشتن است. علاوه بر این استفاده از زیر دستی هنگام نوشتن باعث میشود تا با خط بهتری بنویسید.
3-خودکارها در دست و حرکت!
دقت کنید وضعیت انگشتانتان در نحوه بهکار گیری از خودکار کاملا راحت باشد. برای شروع نوشتن خودکار را به گونهای در دست نگه دارید که احساس راحتی داشته باشید. خودکار را بین انگشت شست و اشاره به گونهای نگه دارید که خودکار به هیچ کدام از انگشتانتان فشاری نیاورد و کاملا در دستان شما راحت باشد. سپس به آرامی و با اطمینان خاطر شروع به نوشتن کنید.
چطوری خوشخط شدن را یاد بگیریم؟
اگر دستخط بدی دارید باید بدانید خوشخط شدن به همین راحتیها نیست. البته این سخت بودن به این معنی نیست که دست از تلاش بردارید و با همان خطی که در آفتاب راه میرود (!) و به همان شیوه قبلی بنویسید. برای خوشخط شدن میتوانید از چند جا کمک بگیرید.
1- انجمن خوش نویسان شهرها و مراکز استانها
یکی از مراکز قدیمی و معتبر آموزش خط «انجمن خوشنویسان» است. این مرکز در ابتدای تاسیس به عنوان کلاسهای آزاد خوشنویسی شروع به فعالیت کرد. اما به تدریج شعبههای زیادی در کشور تاسیس کرد و اکنون انجمنهای خوشنویسی در بیشتر شهرها وجود دارد. شما با سابقهترین استادان و سنتیترین آموزشها و فضا را در این مرکز پیدا میکنید. برای آمورش خط خودکاری در انجمنهای خوشنویسی میتوانید در کلاسهای خط تحریری 1، 2 و پیشرفته شرکت کنید. برای هر کدام از ترمها باید در ده جلسه کلاس آموزشی شرکت کنید. هر ده جلسه که یک ترم آموزش خط خودکاری به حساب میآید مبلغی در حدود 170 تا 200 هزار تومان برایتان هزینه دارد. با شرکت در ده جلسه اول شما آموزشهای مقدماتی خوش خطی را دریافت میکنید و بعد از آن بسته به میزان علاقهمندیتان در ترم دوم و بعد از آن هم پیشرفته خوشنویسی شرکت میکنید.
2- شرکت در کلاسهای چند نفره غیر از انجمن
این کلاسها در صورتی که مربی خوبی در آنجا تدریس داشته باشد میتواند در روند خوشخط شدن به شما کمک کند. در حقیقت میان آموزشگاههای خصوصی خوشنویسی و کلاسهای انجمن خوشنویسی تفاوت زیادی وجود ندارد، به شرط آنکه مربیهای حرفهای و کاربلد را پیدا کنید. به طور معمول کلاسها به صورت دورههای سه ماهه تدریس میشود که برای هر دوره حدود 10 تا 12 جلسه کلاس در نظر گرفته میشود. هزینه حضور در این دورهها هم در حدود 200 هزار تومان است. البته هزینه دورهها با توجه به تجربه استاد و مدرس هرکدام از کلاسها میتواند تغییر کند.
3- تهیه کتاب و مجموعههای آموزشی
درباره پکیجها و کتابهای خودآموز خوشخطی از آنجایی که انواع متفاوتی از آنها در بازار وجود دارد نمیتوان نظر واحدی داشت. این کتابها و بستههای آموزشی به شرط آنکه توسط استادان خبره خوشنویسی تهیه شده باشند، میتوانند در خوش خط شدن به شما کمک کنند. این بستههای آموزشی را میتوانید با حداقل هزینه 20 هزار تومان تهیه کنید. البته باید به این موضوع توجه داشت که قیمت بیشتر بستههای آموزشی هرگز به معنای بازدهی آموزشی بالاتر و یادگیری بیشتر نیست. اگر شرایطتان طوری است که نمیتوانید در کلاسهای آموزشی شرکت کنید کتابها و بستههای آموزشی شاید برایتان مفید واقع شود. قیمت کتابهای آموزشی در این حوزه هم متغیر است. در ادامه میتوانید با چند نمونه از کتابهای آموزشی در زمینه خوشنویسی آشنا شوید.
چند محصول کاربردی که برای خوشخط شدن به دردتان میخورد:
کتاب آموزش نوین خط تحریری
نویسنده: مهدی اسماعیلی موعود
ناشر: میردشتی
قیمت: 78000 ریال
کتاب آموزش خوشنویسی با خودکار نوین
نویسنده: آزاده رستمی
ناشر: دیباگران تهران
قیمت: 150000 ریال
خوشخطی شش سال ابتدایی
ویژه کودکان و نوجوانان
مولف: منیره بحر گرد نیکو
ناشر: خیلی سبز
قیمت: 90000 ریال
* برخی از اطلاعات این پرونده را از منابع زیر گرفتیم.
1- سایت آموزشی «خط و قلم» 2- سایت آموزشی «خوش خطی» 3- باشگاه خبرنگاران جوان