پرونده
تعداد بازدید : 134
نگاهی به خاصترین پلهای ایـران و جهـان
نویسنده : مرجان دهقان
گشت و گذارهای تابستانی فرصت مناسبی برای آشنایی و بازدید از جاذبه های جذابی است که تاکنون از وجود آن ها اطلاع نداشته ایم. سازه های معماری منحصربهفرد، یکی از این جاذبه هاست به ویژه اگر قدمت تاریخی هم داشته باشند. و پلها، دسته جالبی از این سازهها به شمار می آیند. اگر چه پل های ابتدایی دنیا، معماری ویژه ای نداشته اند و صرفا به واسطه کاربردشان مهم بودند اما رفتهرفته طراحیهای خاص، چاشنی ساخت آنها شد و هم اکنون، تعداد زیادی پلِ منحصربهفرد در دنیا داریــم که پرونده امروز، به مرورشان اختصاص دارد.
سرگذشت پل، از چندین سال قبل از میلاد تا امروز
طبیعتا اولین پل ها برای ایجاد سهولت در رفت و آمد به وجود آمدند. از زمانی که بشر توانست با استفاده از تنه درختان و سنگ های بزرگ امکان عبور از دره ها و رودخانه ها را فراهم کند، کم کم دانش پل سازی شکل گرفت. اگر چه این پل ها بسیار ابتدایی بودند اما این واقعیت را نشان می دهند که خاستگاه اولیه پل در مناطق کوهستانی یا دارای عوارض طبیعی بوده است. کشورهای خاورمیانه با تنوع بالای آب و هوایی و برخورداری از عوارض طبیعی بسیار، تاریخی طولانی در زمینه ساخت پل دارند. طبیعی است که قدیمی ترین پل های جهان در این منطقه که مهد تمدن بوده است، باشد. پل ها انواع گوناگونی دارند که قدیمی ترین آن ها پل های «قوسی» هستند. یونانیان سازنده اولین پل های قوسی بودند که از سنگ ساخته می شدند. پیشینه پل سازی در ایران به دوره هخامنشی باز می گردد و در دوره صفویه به اوج خود می رسد. باستان شناسان انگلیسی یکی از قدیمیترین پل های قوسی ایران را که در دوره هخامنشی ساخته شده بود از زیر خاک بیرون آوردند. این پل با 16 متر پهنا روی 3 ردیف پایه، هر ردیف شامل 5 ستون سنگی بنا شده و سطح روی آن از چوب بوده است. با روى کار آمدن شاه عباس، اصفهان به عنوان پایتخت این حکومت یکى از درخشانترین شهرهاى شرق شد. این شهر آینه تمام نماى هنر معمارى دوران صفوى است. پلهاى متعدد رودخانه زایندهرود از جمله سى و سه پل، پل خواجو و پل چوبى علاوه بر آسان کردن رفت و آمد، محل تفریح شاه، درباریان و گاه سفراى کشورهاى خارجى بهشمار می آمد. با پیشرفت تمدن ها شکل و ساختار پل ها نیز تغییر کرد. امروزه در ساخت پل از جدیدترین فناوری ها و تجهیزات استفاده می شود. این پیشرفت باعث افزایش عمر مفید پل ها شده است.
...ترینهای دنیای پلها
قدیمیترین
پل سنگی که روی رودخانه مِلِس در شهر ازمیر کشور ترکیه ساخته شده است، قدیمی ترین پل جهان به شمار می آید. قدمت این پل 850 سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده می شود. بقایای پلی دیگر مربوط به 1600 سال پیش از میلاد مسیح نیز در یونان یافت شده است اما به دلیل از بین رفتن بخش عمده آن، پل سنگی ازمیر در کتاب رکورد های گینس به عنوان قدیمی ترین پل جهان ثبت شده است.
ترسناک ترین
ترسناک ترین پل جهان از شیشه هایی با ضخامت و استحکامی 25 برابر بیشتر از شیشه های معمولی ساخته شده است. این پل ترسناک، دو قله کوه استون بودا در چین را به هم متصل می کند و بر فراز دره ای به عمق 185 متر احداث شده است. بسیاری از بازدید کنندگان این پل با چشم بسته و چهار دست و پا از آن عبور می کنند. این پل به دلیل شجاعتی که افراد برای عبور از آن نیاز دارند به «پل قهرمان» معروف شده است. پل استون بودا در گذشته از چوب ساخته شده بود که 11 مهندس با 12 ساعت کار در شبانه روز آن را به یک پل شیشه ای تبدیل کردند.
طولانی ترین
پل «دانی یانگ کونشان» با طول 164.8 کیلومتر توانست در سال 2011 میلادی نام خود را با عنوان طولانی ترین پل جهان در کتاب رکوردهای گینس ثبت کند. ساخت این پل 8.5 میلیارد دلار بودجه برد و 10 هزار نیرو در طی سال های 2006 تا 2010 میلادی روی این پروژه کار می کردند. این پل در شرق چین و روی رود یانگ تسه واقع شده است. امکان پیاده روی روی این پل وجود ندارد و تنها مسیر عبور قطار سریع السیر شانگهای به نانجینگ است. این مسیر که در گذشته 11 ساعته طی می شد، امروزه با وجود این پل به پنج ساعت کاهش یافته است.
پیشرفته ترین
لنگرگاه کپنهاگ دانمارک در آینده ای نزدیک به پیشرفته ترین پروژه تلفیقی برج و پل در جهان مجهز می شود. این پروژه که کارهای تحقیقاتی آن از سال 2008 میلادی آغاز شده، تلفیقی از دو برج عظیم و دو پل حائل میان آن ها است. این پل با 165 متر طول و ارتفاع 65 متری از سطح آب لنگرگاه در هوا معلق است تا قایق ها بتوانند به راحتی از زیر آن تردد کنند. طرح این پروژه در سال ۲۰۰۸ برنده یکی از بزرگ ترین مسابقات طراحی معماری در جهان شد اما عملیاتی شدن آن به دلیل مشکلات مالی چند سالی به تأخیر افتاد. مقامات رسمی دانمارک اعلام کرده اند کار ساخت آن احتمالا از اواخر سال 2016 و اوایل 2017 میلادی آغاز خواهد شد. وعده ای که هنوز خبری درباره تحقق آن منتشر نشده است.
منحصربهفردترین پلهای ایران
پل بند قیصر| میراث جهانی یونسکو
این پل در دوره شاپور اول ساسانی و روی شاخه اصلی رود کارون ساخته شد. نام دیگر این پل شادروان شوشتر است. شادروان در گذشته به معنی فرش شده بود و چون کف رودخانه را با سنگ های منظم فرش کرده بودند به شادروان معروف شد. به نظر می رسد مهندسان رومی این پل را ساخته اند. در دوره صفویه و همچنین سال 1385 این پل بازسازی و مرمت شد. پل بند قیصر دارای ۴۴ دهانه بزرگ و ۴۳ دهانه کوچک است که تنها 37 دهانه از آن ها باقی مانده است. طول این پل حدود ۵۰۰ متر است. در شاهنامه فردوسی درباره ساخت این پل ابیاتی آمده است.
پل شهرستان | قدیمی ترین پل زاینده رود
این پل یکی از آثار ملی ایران است که در زمان ساسانیان ساخته شد. پایه های این پل روی سنگ های طبیعی کف رودخانه استوار است. پل شهرستان در گذشته برای مقاصد نظامی استفاده می شد. طول این پل حدود 105 متر است و عرض آن به دلیل انحراف کوچکی که در مسیر خود دارد بین 4.25 تا 5 متر متغیر است. پل شهرستان یازده چشمه و دوازده پایه سنگی بزرگ دارد. این پل در زمان دیلمان و سلجوقیان مرمت شده است.
پل معلق دره خرینه| بلندترین پل معلق خاورمیانه
دره خزینه نام یکی از زیباترین و کمنظیرترین جاذبههای طبیعی استان لرستان است که شباهت بسیاری به منطقه مشهور گرند کانیون آمریکا دارد. این منطقه حیرتانگیز در میان جاده پل دختر به سمت اندیمشک و در مجاورت روستایی همنام با خود واقع شده است. رودخانه کرخه با عبور از میان این دره یک منظره شگفتانگیز را پدید آورده است. پل معلق دره خزینه با 112 متر طول و ۸۵ متر ارتفاع بلندترین پل معلق ایران وخاورمیانه است. این پل از یک طرف به استان لرستان و از طرف دیگر به استان ایلام می رسد.
پل وِرِسک | شاهکار مهندسی
پل ورسک یکی از قدیمی ترین مسیرهای راه آهن ایران در ارتفاعات سوادکوه استان مازندران است. این پل یکی از مهمترین رویدادهای فنی مهندسی راه آهن کشور به شمار می آید. پل ورسک به دلیل نقش استراتژیکی که در جنگ جهانی دوم و پیروزی متفقین داشت به پل پیروزی معروف شد. نام این پل با بیش از 61 متر ارتفاع در کتاب رکوردهای گینس به عنوان یکی از پل های مرتفع جهان ثبت شده است. مدیرکل راه آهن شمال با اشاره به تاریخی بودن این پل از ایمن سازی آن خبر داد. این پل به دلیل ویژگی های منحصر به فردش یکی از آثار ملی ایران است.
پل هیر| اولین پل معلق تمام شیشه ای ایران
شهر هیر واقع در استان اردبیل از جذابیت های طبیعی بسیاری برخوردار است. در مراسمی که سال گذشته برای گرامی داشت سالگرد پیروزی انقلاب در هیر برگزار شد، شهردار هیر از عملیاتی شدن ساخت پل معلق تمام شیشهای در این شهر استقبال کرد. هم اکنون عملیات اجرایی نخستین پل تمام شیشه ای ایران آغاز شده است. به گفته معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی این پل همزمان با سفر رئیس جمهور به اردبیل افتتاح خواهد شد. این سازه 208 متر طول و 1.5 متر ارتفاع دارد و پیش بینی سرمایه 20 میلیارد تومانی برای آن شده است. این پل تنها یک فاز از پروژه است و بقیه فازها شامل مجتمع های تجاری، خدماتی و رفاهی می شود.
منابع: تین نیوز- کارناوال (رکوردهای ثبت شده در گینس)- نمناک- مهر- سایت گردشگری ایران- باشگاه خبرنگاران- تسنیم- ایسنا