اندیشه‎ها

کار ما ایجاد فرصت برای کودکان است

از کودکی توران خانم گفتیم و برخورداری‎اش از موهبت داشتن پدر و مادری دانا و آگاه؛ از روزهای جوانی‎اش گفتیم و بخت‎یاری‎اش در آشنایی با دانشمندان زمانه؛ از میان‎سالی‎اش گفتیم و سهم پررنگ او از دوستانی باسواد و همراه. اما منصفانه نیست اگر فعالیت‎های ارزشمند و خدمات بی‎دریغ توران خانم را تنها به همین شانس‎ها و موهبت‎ها مرتبط بدانیم. ‎اندیشه‎های متعالی و همت بلند توران خانم بود که نام او را چنین بلند و ماندگار کرد. خواندن اندیشه‎ها، باورها و آرزوهای توران خانم برای هر خواننده‎ای جالب و الهام‎بخش خواهدبود.

مهد و مدرسه فرهاد، ساختارشکن و پیشرو

توران میرهادی آرزو داشت کودکان با عشق بزرگ شوند، توانایی‌هایشان شکوفا شود و بیش از هر چیز احساس امنیت کنند. او عمیقا می‎خواست رقابت در محیط‌های تربیتی حذف شود؛ چون رقابت را یک فریب می‌دانست که معنا و مفهوم هر کاری را تخریب می‏‌کند. توران میرهادی مخالف هرگونه داوری درباره کودکانِ درحال رشد بود و تلاش می‌کرد تا جامعه باور کند در سایه تعامل مستمر، امکان رشد کودکان فراهم می‌شود؛ زیرا به اعتقاد او، کار ما ایجاد فرصت‎ برای کودکان است؛ یادگرفتن چند عبارت یا زدن چند دکمه آموزش نیست بلکه نوعی فشار بیهوده و گاه بسیار گمراه‎کننده است. بسیاری از باورهای توران میرهادی در شیوه متمایز اداره مدارس فرهاد، نمود پیدا می‎کرد. توران میرهادی دراین‎باره گفته‎است: «همه جا شکل سازمانی مدارس به صورت هرمی است که مدیر مدرسه در رأس هرم است و پس از آن ناظم، معلم‌ها، اولیا و مربیان و در آخر دانش‌آموزان قرار دارند. در مدرسه فرهاد ما این هرم را وارونه کردیم؛ یعنی مدیر و رئیس مدرسه در پایین هرم قرار داشتند و این بچه‌ها بودند که درباره اداره مدرسه تصمیم‌گیری می‌کردند. دانش‌آموزان هر مقطع تحصیلی، سه نماینده برای هر ماه و دو نماینده برای یک سال انتخاب می‌کردند. نماینده‌هایی که برای یک سال انتخاب می‌شدند وظیفه قانون‌گذاری داشتند و دیگر نماینده‌ها وظیفه اداره مدرسه را. یکی از قوانینی که بچه‌ها وضع کرده‎بودند این بود که هیچ معلمی حق نداشت دانش‌آموزی را از کلاس بیرون کند. نمره، ملاک قبولی نبود و اگر دانش‌آموزی در یکی از درس‌ها ضعیف بود وظیفه نماینده‌ها و دیگر دانش‌آموزان بود که ضعف او را برطرف کنند. نماینده‌ها مشخص می‌کردند چه تکالیفی به بچه‌ها داده شود تا باعث پیشرفت آن‌ها شود. برنامه‌های گردش علمی با آن‌ها بود و پس از این گردش همه دانش‌آموزان با کمک هم یک کتاب درباره این سفر می‌نوشتند».

با رقابت و قضاوت و مقایسه، بچه‌ها را به بند نکشیم

توران خانم خلاف خیلی از متولیان آموزش به ابزارهایی مثل مقایسه و تنبیه معتقد نبود. او خیلی خوب می‎دانست استعدادها و توانایی‎های افراد با هم متفاوت است. او می‌فهمید شاگرد زرنگ کلاس، چماقی برای تحقیر بچه‎های درس‎نخوان نیست بلکه دوست و رفیق آن‎هاست و می‎تواند به پیشرفتشان کمک کند. خانم میرهادی آسیب‎های آموزش‎‌وپرورش رسمی را خیلی خوب شناخته و درباره‎ آن‎ها گفته‎است: «مقایسه دانش‎آموزان با یکدیگر، به وجود آوردن زمینه رقابت مداوم، ارزشیابی دایم از طریق نمره و تعیین جایزه برای هر کار، نسل جوان ما را به بند کشیده‎است. در آموزش‎وپرورش ما با یک مجموعه آزمون‎های سست و بی‎پایه، گروهی از دانش‎آموزان را استعدادهای درخشان می‎نامند، در محیط‎های جداگانه امکانات تحصیلی خیلی بهتری برای آن‎ها فراهم می‌کنند و گروهی را با عنوان المپیادهای علمی آموزش اختصاصی می‎دهند؛ این دانش‌آموزان استعدادهای درخشان و المپیادی نهایتا جذب کشورهای توسعه یافته می‎شوند». توران خانم، آبان‎ماه سال گذشته در 89 ‎سالگی از دنیا رفت؛ او در همه سال‎های زندگی‏ حرفه‎ای خود برای دغدغه‎های تربیتی و آموزشی‎اش از جان و دل مایه گذاشت.