تفکر کوسه‌ای یعنی‌چه؟

در دنیای یک کودک همه چیز قابل دستیابی است، فقط کافی است کمی گریه کند یا دست و پا بزند تا آن را به دست آورد. همان کودک به مرور زمان با واقعیت روبه‌رو می‌شود و حقیقت زندگی را لمس می‌کند، ناکام شدن را می‌آموزد و باور پیدا می‌کند برای هر به دست آوردن از دست دادنی وجود دارد و حتی برعکس. اگر او با این باور فکر کند، خودش را از ناامیدی و امیدواری‌های کاذب نجات می‌دهد و به مسیری هدایت می‌شود که زیستن را برای او امکان‌پذیر کند. حال اگر این کودک ،هیچ وقت از دست دادن را لمس نکند و با هر گریه‌ای چیزی را که می‌خواهد به دست آورد، با این الگو خو می‌گیرد و تحمل ناکامی برای او سخت می‌شود. در افرادی که تفکر کوسه‌ای دارند، همواره، باختن به معنای وجود نداشتن یا حتی مرگ ترجمه می‌شود و زندگی برای آن‌ها تنها زمانی معنا دارد که برنده باشند.

  ویژگی‌های افرادی با این نوع تفکر

از ویژگی‌های افرادی که تفکر کوسه‌ای دارند، این است که فرصت‌های زیستن را کم می‌دانند و همواره در تلاشی نفسگیر برای برنده شدن هستند. فضاهای رقابتی برای این افراد بسیار   لذت‌بخش است زیرا در میدان‌های رقابتی احساس می‌کنند بیشتر دیده می شوند و به گرفتن تایید نزدیک‌ترند. روان‌شناسان معتقدند، اگر فردی تایید لازم را در سن کودکی از والد خود نگیرد در دنیای بزرگ سالی همواره به دنبال گرفتن آن تایید در نگاه دیگران است. گاهی ما خودمان را سخت مشغول رقابتی اضطراب‌آور می‌کنیم تا زخم‌های کودکی‌مان را درمان کنیم. برنده بودن و برنده ماندن در افرادی که تفکر کوسه‌ای دارند، تنها راه موفقیت است و الگوی آن‌ها برنده-بازنده است. زندگی این افراد در داشتن‌ها و نداشتن‌ها، برنده و بازنده بودن‌ها خلاصه می‌شود. اغلب این افراد اضطراب و حتی تنش‌های جسمی زیادی را تجربه می‌کنند و البته   می‌توان این دردهای جسمی و روانی را درک کرد  . جسمی که از شدت اضطراب به تپش قلب مبتلا می‌شود، می‌خواهد بیان کند که ظرفیت این حجم از نگرانی برایم سخت است. از مزایای افرادی که تفکر کوسه‌ای دارند، این است که آن‌ها بسیار سختکوش هستند و بیشترشان در حوزه‌های کاری، تحصیلی و اجتماعی موفقیت‌های زیادی کسب می‌کنند اما متاسفانه برای این افراد لذت‌از موفقیت، دوام زیادی نمی‌آورد زیرا پس از کسب هر بار موفقیت بدون آن‌که لذتی ببرند در پی موفقیت بعدی و تایید بعدی می‌روند.

  تفکر دلفینی یعنی‌چه؟

الگوی افرادی با چنین تفکری، برنده-برنده است. دارای روحیه همکاری‌ هستند و بسیار انعطاف‌پذیر. از ویژگی‌های برجسته این افراد باهوشی است. آن‌ها به روش هوشمندانه‌ای با دیگران همکاری می‌کنند تا زمانی که خودشان آسیب دیدند، نیروی بیشتری برای مبارزه داشته باشند. مقام برای آن‌ها بزرگ ترین موفقیت نیست و اصل را بر پایه بهتر زیستن می‌گذارند. آن‌ها در وجود خود احساس پوچی نمی‌کنند و بر همین اساس نیازی نمی‌بینند که دیگری را از سر راه بردارند زیرا هویت خود را به اندازه کافی خوب می‌بینند. همان‌طور که گفته شد در پژوهش مطرح شده، بین 95 کوسه وپنج دلفین، فقط پنج دلفین زنده ماندند زیرا در روزهای اول ، کوسه‌ها مرتب به یکدیگر حمله می‌کردند و تعدادی از آن‌ها به همین دلیل مردند، گویا کوسه‌ها در برخورد باهم دچار رقابت زیادی شدند که این رقابت باعث از پای درآمدن تعداد زیادی از آن‌ها شد. سپس به دلفین‌ها حمله کردند در صورتی که دلفین‌ها قصد داشتند با کوسه‌ها بازی کنند ولی کوسه‌ها مثل همیشه برنده بودن یا زنده نبودن را انتخاب کردند و با دلفین‌ها وارد چالش جدیدی شدند. عاقبت‌ کوسه ها هم که شکست بود، بر خلاف چیزی که تصور می‌کردند باید به آن دست یابند.

 

والد عزیز، قبل از هر چیز لازم است بدانید لجبازی جزو مراحل رشد طبیعی کودکان است که از دو سالگی شروع می‌شود و در شش سالگی کاهش می‌یابد. در این بازه زمانی، کودک می‌خواهد استقلال را تجربه و خود را اثبات کند. با توجه به اطلاعاتی که در پیامک‌تان مطرح کردید، چند توصیه به شما خواهیم داشت.

 ویژگی‌های مرحله رشدی کودک‌تان را بشناسید

درباره رفتار صحیحی که باید با کودک‌تان داشته باشید، دچار سردرگمی شده‌اید. بهترین واکنش والدین در این باره، درک کودک و ویژگی‌های این مرحله رشدی است. بنابراین صبور باشید و به فرزندتان دستور ندهید و برای حفظ استقلالش به او پیشنهاد بدهید.

 با دخترتان همدلی کنید

در نظر داشته باشید که با آمدن فرزند دوم، فرزند اول احساس می‌کند که استقلالش و میزان توجه و محبتی که از اطرافیان و والدین  دریافت می‌کرده، کمتر شده پس به شدت احساس ناراحتی و ناامنی می‌کند و حتی ممکن است میزان لجبازی‌اش نیز بیشتر شود. لازم است که شما در این زمینه با دخترتان همدلی کنید. در ابتدا باید والدین مهارت همدلی را بیاموزند و بعد هم به کودکان خود آموزش دهند. همدلی یعنی خود را جای فرد دیگر بگذارید و احساس او را درک و مسئله را از دید او نگاه کنید.

 توبیخ و تحقیرش نکنید

به طور مثال، اگر اسباب‌بازی را به برادرش نمی‌دهد لطفا تحقیر و تنبیه و توبیخ و دعوایش نکنید بلکه همان طور که پیشنهاد دادم با او همدلی کنید. مثلا بگویید: «می‌دونم توپت رو دوست داری و می خوای باهاش بازی کنی ولی داداشی هم توپ بازی رو دوست داره، حالا بیا فکر کنیم ببینیم چه کار میشه کرد؟» شما در مسائل مختلف می‌توانید با فرزند خود همدلی کنید و بعد به او هم مراحل همدلی کردن را آموزش دهید. برای دریافت کمک بیشتر می توانید از یک مشاور متخصص راهنمایی بگیرید.

 

ریشه اختلاف را بیابید

با گفت‌و‌گوی صحیح با همسرتان سعی کنید ریشه اختلاف را متوجه شوید. گاهی اوقات، به خاطر ذهن‌خواهی و کنترل نکردن احساسات، افراد توانایی دیدن همه‌ ابعاد یک اختلاف و مسئله را از دست می‌دهند. سعی کنید با آرامش و بدون قضاوت در فضایی آرام و بدون تنش با همسرتان درباره اختلافات پیش آمده صحبت کنید. زبان بازخواست و کنایه را کنار بگذارید و با توجه کافی فقط به صحبت‌ها یا شکایت‌های شوهرتان در این زمینه گوش کنید. تلاش کنید متوجه شوید که اختلاف پیش آمده از چه زمانی آغاز شده و چه عواملی به  بیشتر شدن آن شدت می دهد؟

 نقش خودتان را دست کم نگیرید

در مرحله بعد با همفکری، راه‌حل‌های احتمالی برای کاهش اختلاف‌ها را مرور کنید(مدیریت رفت‌وآمدها، نحوه گفت‌وگو‌ها، نوع برخورد با سلایق و...). اگر قضیه و ریشه مشکل، سوءتفاهم یا توقعات و انتظارات غیرممکن همسرتان است، باز هم با گفت‌وگو و ارائه اطلاعاتی از ویژگی‌های شخصیتی یا موقعیتی پدر و مادرتان در شناخت بیشتر او کمکش کنید. فراموش نکنید شما به عنوان کسی که پدر و مادرتان را بیشتر می‌شناسید، نقش مهمی در مدیریت رابطه دارید. اگر فکر می‌کنید شما یا همسرتان توانایی گفت‌وگوی سالم و شناسایی دلایل اختلاف را ندارید، بهره‌گیری از مشاور حضوری لازم است.

 اولویت‌هایتان را تغییر دهید

تغییر اولویت‌ها در موقعیت‌های مختلف زندگی را در نظر داشته باشید. در هر برهه از زندگی ،لازم است با سیاست و شناخت کافی اولویت‌های‌ تان را کمی جابه‌جا کنید. برای شکوفایی و پویایی بیشتر زندگی مشترک لازم است هر دو فرد، اولویت اول زندگی یکدیگر باشند. این موضوع به این معنا نیست که به مراقبت از والدین و نیازهای‌شان بی توجه باشند، بلکه به این معناست که گاهی بهتر است در مشکلات ارتباطی بین همسر و والدین، حمایت و توجه به سمت همسر تغییر کند. تغییر اولویت‌بندی نیاز به تمرین و دقت دارد، بهتر است با همسرتان به توافقاتی برسید و برای رفتارها و واکنش‌های‌تان در ارتباط با خانواده‌ها قوانین مشترک داشته باشید و عمیقا به این درک برسید که با همسرتان در یک تیم هستید. با در اولویت قراردادن همسرتان در مسائل، احترام و توجه‌تان به او را متذکر می‌شوید. بنابراین در هنگام بروز اختلافات با خانواده‌ شما، از این که مسائل را با شما درمیان بگذارد و وارد گفت‌و‌گو شود اجتناب نمی‌کند.

 احترام والدین‌تان باید حفظ شود

با درک بیشتر همسر و والدین در جایگاه خودشان به غنی شدن روابط همسر با خانواده‌تان کمک کنید. طرفداری بدون منطق با نشان دادن هم‌تیمی بودن با همسر تفاوت دارد. سعی کنید با منطق سهم تعصب و پیش‌داوری درباره همسرتان را در اختلافات پیش آمده در نظر بگیرید. تغییر اولویت‌بندی نباید باعث شود حفظ رابطه عاطفی با والدین و احترام گذاشتن به آنان را فراموش کنید.