هرازگاهی در اخبار می‌شنویم که یک خواستگاری نافرجام، منجر به اتفاقات بدی شده است؛ یک طرف ماجرا که جواب نه شنیده به‌خاطر آن‌که رویاهایش را برباد رفته دیده اقدام به خشونت کرده است. از گروگان گرفتن دختر تا اسیدپاشی و تهدید به قتل و... هر کدام از این رفتارها دو طرف دارد، یک طرف ماجرا فردی که پیش از آن‌که نظر طرف مقابلش را بداند در رویاهایش همه‌چیز را تمام شده فرض کرده و حالا نمی‌تواند باور کند وصالی در کار نیست. طرف دیگر هم دختر و خانواده‌اش که حین شکل‌گیری یک رابطه عاطفی یا در جریان یک آشنایی و حتی خواستگاری، یا رفتارهای ناهنجار طرف مقابل را نادیده گرفتند و متوجه بحرانی بودن شرایط نبودند یا با رفتارهای‌شان زمینه بروز خشونت طرف مقابل را ناخواسته فراهم کرده اند. نتیجه مهارت نداشتن در خواستگاری، نتیجه تسلط نداشتن به مهارت‌های حل مسئله و بی‌توجهی خانواده‌ها به روابط جوانان زمینه ساز حوادثی است که با دانستن نکاتی می‌شد از بسیاری از آن‌ها پیشگیری کرد. در این پرونده از چند منظر این موضوع را بررسی می‌کنیم. اول سراغ زمینه‌ها می‌رویم، بعد راه‌های پیشگیری از چنین حوادثی را از سمت پسر و خانواده‌اش بررسی می‌کنیم و در نهایت به شیوه‌های درست نه گفتن از سوی دختر و خانواده‌اش می‌پردازیم.        

 

طی سال‌های اخیر حوادث ناشی از نه شنیدن به خواستگاری در کشور ما، چندین و چند بار خبرساز شده است. از حوادثی چون اسیدپاشی گرفته تا چاقوکشی و ایجاد ضرب‌و‌جرح.  به طور کلی و  در چنین حوادثی که  بعد از جواب منفی شنیدن به خواستگاری اتفاق می افتد، بخشی از ماجرا به ویژگی‌های شخصیتی پسر باز می‌گردد. به عنوان مثال شخصیت‌های وابسته و خام از نظر عاطفی، احتمال بیشتری دارد که درگیر واکنش‌های هیجانی شدید شوند. همچنین نوع رابطه پسر و دختر، تصور متفاوت دختر و پسر از رابطه‌شان، روشی که او برای خواستگاری در پیش می‌گیرد و نقشی که خانواده‌ها در این بین برخوردارند هم می‌تواند در شدت این حوادث نقش داشته باشد.

  آسیب‌های آشنایی‌های طولانی پیش از خواستگاری

هرچه آشنایی اولیه پیش از خواستگاری طولانی‌تر و عواطف در آن نقش قوی‌تری داشته باشد، احتمال بروز واکنش‌های غیرمنطقی پس از جواب رد شنیدن افزایش می‌یابد. این مسئله به ویژه درباره روابطی که دور از چشم خانواده‌ها و به صورت مخفی پیش رفته است، بیشتر می‌تواند دیده شود. در بسیاری از پرونده‌های حوادثی از این دست، دختر یا اطرافیان او اعلام می‌کنند که تصور آن‌ها از رابطه بین دختر و پسر، رابطه‌ای عادی بین دو همکلاسی، دو همکار یا دو آشنا بوده است و آن‌ها تصوری از شدت علاقه پسر نداشته و موضوع را جدی نگرفته‌اند. این جدی نگرفتن موضوع هم گاهی باعث می‌شود دختر به دم دست‌ترین روش به پسر نه بگوید و کار را سمت بدتر شدن سوق دهد. از سوی دیگر در بسیاری از این مواقع، پسر به دلایل متعددی چون خجالت، شرم از خود، عزت نفس پایین و ... توان ابراز روشن احساسات خود را نداشته و تنها در ذهن خود به این رابطه و احساسات حول و حوش آن بال و پر داده است. این نداشتن مهارت در بیان احساسات خوشایند را می‌توان زنگ خطر جدی در نظر گرفت چرا که وقتی کسی توان ابراز احساسات خوشایند خود را ندارد، در غالب مواقع توان مدیریت هیجانات ناخوشایند خود را هم ندارد.

  روش خواستگاری هم مهم است

در تعدادی از پرونده‌هایی از این دست، پسر به تنهایی در محیطی غیررسمی برای خواستگاری اقدام کرده و بعد از شنیدن جواب رد به ناگهان از کوره در رفته و واکنشی غیرمنطقی در پیش گرفته است. به نظر می‌رسد که نداشتن حامی در کنار خود، می‌تواند احتمال بروز مشکل را در چنین موقعیت‌هایی افزایش دهد. در ضمن، بعضی از جوانانی که شروع آشنایی یا شکل‌گیری رابطه عاطفی خود را از خانواده مخفی نگه می‌دارند، وقتی نوبت به خواستگاری می‌رسد، ترجیح می‌دهند اشاره‌هایی به خانواده کنند و آن‌ها را در جریان قرار دهند. برخی رفتارهای خانواده که می‌تواند واکنش‌های غیرمنطقی پسر را در این شرایط شدت ببخشد، عبارت اند از: مسخره کردن و دست انداختن او در قالب جملاتی مانند «مگه کسی هم به تو زن میده؟!»، «چطور می‌خواهی یکی دیگه رو هم بدبخت کنی؟!» یا اعلام این‌که حاضر به کمک و حمایت از پسر نبوده و او نمی‌تواند روی کمک آن‌ها حساب کند. توجه داشته باشید که این برخوردها، بار روانی جواب رد شنیدن را به شدت افزایش می دهد و می‌تواند پسر را به سمت رفتارهای غیرمنطقی سوق دهد.

  خواستگاری این روزها جایگاه متفاوتی دارد

خواستگاری رفتن شاید در ظاهر رسمی که از قدیم رایج بوده است اما جایگاه خواستگاری رفتن در این روزها با آن چیزی که در گذشته انجام می‌شده است، تفاوت زیادی دارد. توجه به این تفاوت می‌تواند تا حدی به درک این مسئله که چرا حوادث بعد از جواب رد شنیدن در خواستگاری در سال‌های اخیر افزایش یافته است، کمک کند. به صورت سنتی خواستگاری رفتن، مرحله ابتدایی آشنایی دو خانواده و دو فردی که مناسب ازدواج با همدیگر تشخیص داده شده بودند، در نظر گرفته می‌شد. این‌که خانواده‌ها و دو فرد در مجلس خواستگاری با هم آشنا می شدند و در صورتی که نظرشان مساعد بود، برای آشنایی بیشتر یا قدم‌های بعدی برنامه‌ریزی می‌کردند. اما این روزها در شهرهای بزرگ، خواستگاری جایگاه متفاوتی دارد. خواستگاری برای تعداد قابل توجهی از جوانان، حالا مرحله‌ای است که طی آن می‌خواهند به آشنایی خودشان رسمیت دهند، جدیت خود را در رابطه اثبات یا مورد مناسب خود را به خانواده معرفی کنند. توجه به این تفاوت جایگاه خواستگاری در زمینه فرهنگی این گروه از جوانان اهمیت زیادی دارد چرا که اگر در گذشته جوانی بعد از خواستگاری و آشنایی اولیه، جواب رد می‌شنید، معمولا از نظر هیجانی چندان درگیر ماجرا نبود. از سوی دیگر دختر هم در آن زمینه فرهنگی وقتی می‌خواست جواب رد بدهد، نگرانی‌های کمتری درباره واکنش پسر داشت اما متاسفانه در زمینه فرهنگی جدید، داستان جواب رد شنیدن و حتی جواب رد دادن، پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های بیشتری را به دنبال دارد، چرا که در بسیاری از موارد پای رابطه عاطفی (گاهی دو طرفه و گاهی یک طرفه) در میان است.

 

چند توصیه به خانواده‌ها

 وقتی فرزندتان موردی را به شما معرفی می کند و تقاضای همراهی برای خواستگاری دارد، حتی اگر با انتخاب او موافق نیستید، او را تنها نگذارید. طرد کردن فرزند و فرستادن او به تنهایی برای این که به خواسته‌اش برسد، گاهی به نتایج بسیار تلخی می انجامد.

 اگر فرزند شما جواب رد شنیده است، موضوع را بی‌اهمیت جلوه ندهید. از او بپرسید که در این روزها چطور می‌توانید به او کمک کنید، این پیشنهاد می‌تواند به او کمک کند تا این روزهای دشوار را آسان‌تر پشت سر بگذارد. 

اگر احساس می‌کنید فرزندتان بعد از شنیدن جواب رد، از نظر هیجانی ثبات نداشته، تغییرات محسوسی در خورد و خوراک و خوابش نمایان و آشفته است، از متخصص کمک بگیرید.