محوری
تعداد بازدید : 60
رفتار جرئتمندانه، چرا و چگونه؟
آشنایی با انواع رفتار جرئتمندانه، مزایای آن، تفاوتهایش با پرخاشگری و اشتباهاتی که ما را از دستیابی به این هدف بازمیدارد
نویسنده : فهیمه میرزایی | کارشناسارشد روانشناسی تربیتی
جرئتورزی یعنی دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خویش که به شیوه مستقیم، صادقانه و مناسب انجام شود. افراد جرئتورز برای خود و دیگران احترام قائل هستند، آنان منفعل نیستند و ضمن اینکه به خواستهها و نیازهای دیگران احترام میگذارند، اجازه نمیدهند دیگران از آنها سوء استفاده کنند. قبل از هر چیز توجه داشته باشید که جرئتورزی و پرخاشگری از یکدیگر متمایزند. پرخاشگر بودن به معنی دفاع از حقوق خود به شیوهای خصمانه است که فرد سعی میکند نیازها و خواستههای خود را از طریق غالب شدن، توهین و تحقیر دیگران برآورده کند و در این میان برای خواسته دیگران اهمیتی قائل نیست. در ادامه مثالی برای روشنتر شدن این موضوع مطرح خواهد شد و به انواع رفتار جرئتمندانه، مزایای آن و اشتباهاتی که ما را از دستیابی به این هدف بازمیدارد، اشاره خواهد شد.
به این 2 مثال دقت کنید
برای درک بیشتر تفاوت جرئتورزی(حد وسط برخورد منفعلانه و پرخاشگری) با رفتارهای انفعالی و پرخاشگرانه به مثالهایی که در ادامه مطرح میشود، دقت کنید.
مثال اول| فردی در صف خرید میخواهد خودش را جلوی شما جا بزند و میگوید: «برو کنار، من عجله دارم.» پاسخ انفعالی این است: «خیلی خوب» و فرد کنار میرود. پاسخ پرخاشگرانه این است: «آهای، میخواهی چه کار کنی؟ برو آخر صف بایست» اما پاسخ همراه با جرئتورزی چیست؟ بیان این جمله: «متأسفم، نمیتوانم، من هم عجله دارم.»
مثال دوم| یکی از همکلاسیهایتان، جزوه درسی شما را برای شب امتحان طلب میکند که خودتان به آن نیاز دارید. پاسخ انفعالی: «من خودم نیاز دارم، ولی باشد ، برایت میآورم» پاسخ پرخاشگرانه: «خیلی پررو هستی که شب امتحان چنین تقاضایی میکنی، حرفت را فراموش کن.» پاسخ همراه با جرئتورزی: «خوشحال می شدم به شما کمک کنم اما از قبل برای مطالعه شب امتحان برنامهریزی کردهام. ای کاش زودتر میگفتید.»
انواع رفتار جرئتمندانه
رفتار جرئتمندانه 3 نوع دارد: 1- بیان جرئتمندانه احساسات مثبت و منفی، 2- رد جرئتمندانه خواستههای نابه جای دیگران و مقاومت در برابر آنها و 3- درخواستهای جرئتمندانه از دیگران. توجه داشته باشید که در استفاده از مهارت جرئتورزی، هدف تغییر در خود فرد است نه تغییر در دیگران. هدف این است که فرد بتواند نیازها، احساسات و افکار خود را ابراز کند و از آسیبهای احتمالی در امان بماند.
مزایای داشتن رفتار جرئتمندانه
از مهمترین مزایای جرئتمندی، احساس مثبتی است که فرد درباره خود دارد. افراد جرئتمند در مقایسه با افراد سازشکار و پرخاشگر درباره خود احساس بهتری دارند. آنها احساس عزتنفس دارند و خود را شریف و عزیز میبینند و همین مسئله، شانسشان را برای موفقیت در کارهای مختلف بالا میبرد.
مردم افراد جرئتمند را صریح و صادق میدانند و معتقدند چنین افرادی اهل چاپلوسی، تملق و ... نیستند. این افراد فقط آن چه را که میتوانند انجام دهند و در حد توانشان است، قبول میکنند بنابراین مردم به چنین افرادی بیشتر اعتماد میکنند.
زندگی افراد جرئتمند، معنادار است. آن ها به دیگران اجازه میدهند مستقل بیندیشند و عمل کنند و خودشان از زورگویی، تحکم، زبونی و ذلت فاصله میگیرند.
عواملی که فرد را از رفتار جرئتمندانه
دور میکنند
فرد فکر میکند دیگران او را فقط به سبب کارهایی که برای آنها انجام میدهد، دوست دارند بنابراین اگر مستقل عمل کند دیگران او را دوست نخواهند داشت.
فرد در زمینه رضایت، احساسات و راحتی دیگران احساس مسئولیت میکند بنابراین از اینکه به دیگران «نه» بگوید، احساس گناه میکند.
فرد رفتار جرئت مندانه را با ازخودگذشتگی، ایثار و فداکاری در تناقض میبیند؛ به همین دلیل باور دارد که اگر از پذیرش درخواست دیگران سر باز زند، آدم بد و خودخواهی تلقی خواهد شد.
اعتقاد به اینکه اگر یک بار درخواست دیگران را نپذیرد، آنها دیگر او را به شمار نخواهند آورد و ارزش خودش را پایین خواهد آورد.
چنین افرادی یاد گرفتهاند که باید همیشه دیگران را از خود راضی و خوشحال نگه دارند و خوب نیست که خواستههای خود را بر خواستههای دیگران ترجیح دهند بنابراین اگر کسی چیزی گفت یا کاری کرد که باعث ناراحتی کسی شد، نباید چیزی بگوید و اگر این کار ادامه یافت، بهتر است فقط بکوشد از او فاصله بگیرد. چنین افرادی وقتی کاری را انجام میدهند که به آن تمایلی ندارند، احساس بدی درباره خود دارند، از فرد مقابل رنجیده میشوند و بیمیلی خود را به طور ناخواسته و به شکل غیر کلامی( سکوت، اخم کردن، دیر حاضر شدن و انجام کارها بدون دقّت لازم) نشان میدهند که همین مسئله باعث میشود از انجام رفتار جرئتمندانه، دورتر شوند.