نگاهی به ویژ گی های مثبت جامعه ایرانی به بهانه کمک های انبوه مردم به زلزله زدگان کرمانشاه
تعداد بازدید : 78
خانواده ای همدل و انسان دوست به نام ایران
نویسنده : دکتر مهدی سودآوری، روان شناس
بعد از هر اتفاق ناخوشایندی مانند خودکشی نوجوانان اصفهانی یا کودک آزاری، انبوهی از نوشته ها و تحلیل ها را مشاهده می کنیم که از فروپاشی جامعه در ایران می گویند تا جایی که حتی برخی ادعا می کنند، مفهوم جامعه در ایران امروز از بین رفته و صرفا اجتماع (بودن جمعی از مردم در کنار هم بدون حس وابستگی متقابل) جای آن را گرفته است. با این حال باید بدون انکار مشکلات و بحران های موجود اجتماعی کشور، به جنبه های مثبت آن نیز نگاه کرد. برای درک دقیق هر پدیده ای به خصوص اگر سخن درباره جامعه ایران باشد، باید خوب و بد آن را در کنار هم و در یک قاب بررسی کنیم. به قول حافظ شیرازی، «جمله عیبش بگفتی، هنرش نیز بگو» . در ادامه این نوشتار با تحلیل رفتار مردم در زلزله اخیر کرمانشاه، به بررسی نقاط قوت جامعه ایرانی پرداخته خواهد شد.
هویت ملی قوی و یک پارچه ایرانی ها
یکی از مهم ترین نکته های موجود در واکنش مردم به زلزله شدید در غرب کشور، رنگ باختن تمام القائات قومی و قبیله ای بود. مردم ایران با حفظ هویت قومی و زبانی خود از یک هویت ملی بسیار قوی و یک پارچه برخوردار هستند. کمک رسانی به زلزله زدگان کرد غرب کشور، شاهد زنده این ادعاست. برای کاهش مشکلات مردم شریف کرد زبان کشور، تمام مردم بدون توجه به پیشینه قومی و مذهبی خود وارد عمل شدند و همه ملت ایران داغدار هموطنان آسیب دیده خود شدند. کوبیدن بر طبل شکاف قومی در ایران توسط هر فرد حقیقی یا حقوقی یکی از اشتباهات رایج در تحلیل های جامعه شناختی کشور ماست و اگر نگوییم خیانت، حداقل اشتباه در تعریف صورت مسئله است. این اشتباه از به کارگیری معیارها و تعاریف غربی از جامعه، قوم، ملیت و دولت و ملت ناشی می شود. کشورهای اروپایی در قرن 19 به صورت کنونی شکل گرفتند و اتحاد آن ها مانند ایتالیا، آلمان، اسپانیا و... صرفا بر مبنای زبان مشترک انجام شد بنابراین جامعه شناسان اروپایی زبان را عامل اصلی ملیت قلمداد کرده اند. حال اگر با این تعریف به جامعه رنگارنگ ایران نگریسته شود، قاعدتا یک هویت واحد زبانی در آن دیده نمی شود اما هویت ملی ایرانیان صرفا به دلیل زبان مشترک شکل نگرفته است، هویت ملی ایرانیان از مفهوم «ایران»، کشوری که خانه همه اقوام ایرانی است، گرفته شده است و قدمتی بسیار طولانی دارد. بنابراین ایرانی بودن صرفا به معنای فارس زبان بودن نیست و ایرانیان در طول قرن ها و هزاره ها این تفاوت زبانی را پذیرفته و آن را به عنوان یک میراث گران بها حفظ کرده اند. این روزها ملت ایران بار دیگر نشان داد که تفاوتی بین کرد، ترک، لر، بلوچ، عرب، گیلک، فارس، خراسانی و... قائل نیست.
حس انسان دوستانه بالای ایرانیان در زمان مشکلات
نکته بعدی میزان زیاد کمک های مردم به مناطق زلزله زده غرب کشور بود به گونه ای که کودکی تمام دارایی اش یعنی قلک خود را فرستاد، پیرزنی تمام پس انداز یک عمر خود را بخشید و تازه عروسانی هم بودند که جهیزیه خود را به این کار اختصاص دادند. شاید برخی این رفتار را حاصل جو و موج حاصل از پوشش خبری بدانند اما بررسی موارد مشابه در گذشته، زمانی که اطلاع رسانی به این وسعت نبوده است همیشه از همکاری، همدردی و حس انسان دوستانه بالای ایرانیان در زمان مشکلات حکایت دارد. مردم ایران مانند اعضای یک خانواده هستند؛ زمانی که اوضاع خوب است به اختلافات و مشکلات توجه می کنند اما در مشکلات، هیچ گاه یکدیگر را تنها نمی گذارند.
روان شناسی پیچیده رفتار مردم ایران
یادتان نرود هنگامی که سازمان انتقال خون از کمبود خون سخن گفت، در کمتر از 24 ساعت این نیاز رفع شد به گونه ای که همان سازمان اطلاعیه داد مردم کمتر مراجعه کنند! هیچ خانواده ای بدون مشکل، بدون عیب و بدون اختلاف نظر و بحث و دعوا نیست اما مهم ترین شاخصه هر خانواده ای حمایت از یکدیگر در زمان های حساس است. مردم ایران همواره از این آزمون سربلند بیرون آمده اند. روان شناسی مردم ایران پیچیده تر از آن است که بتوان به صرف دیدن چند اختلاف یا حتی فاجعه انسانی ادعا کرد که جامعه در حال از هم گسستن است.
ایرانی ها هم فردگرا هستند هم جمع گرا
جامعه ایران نه مانند غرب، کاملا فردگرا و نه مانند شرق، کاملاجمع گراست. جامعه ایران برآیند پیچیده ای از هر دو مفهوم است. گاهی ایرانیان به شدت فردگرا هستند و حتی فردگرایی آسیب رسان (نادیده گرفتن حقوق دیگران برای رسیدن به هدف شخصی) دارند؛ از سوی دیگر در طیف دیگری از مسائل، جمع گرا و در هم تنیده اند و در برابر یک حادثه تلخ مانند زلزله اخیر چنان دست به دست یکدیگر می دهند که همه مسئولان امر را متحیر می کنند.