شنیدن صدای ویراژ، بوق ممتد، تیک آف و ... بعضی خودروها برای کورس ‌گذاشتن با یکدیگر در ساعات پایانی شب، تجربه‌ای است که بسیاری از ما در سال‌های اخیر داشته‌ایم. این اتفاق گاهی باعث از خواب پریدن  شهروندان شده، بچه‌ای را ترسانده و به‌طور کلی آرامش شهر را بر هم زده است. به‌تازگی، یک کورس شبانه در ارومیه باعث اتفاقی بسیار تلخ و دردناک شد. شهروندان حاضر در صحنه تصادف این‌گونه روایت می‌کنند که گویا دو خودروی پرشیا و سمند از طرف پایانه کارگری آبیاری به سمت پل قویون در حال کورس شبانه بودند، در همان هنگام خودروی پیکان که سرنشینانش تماما اعضای یک خانواده بودند، حین‌ دور‌زدن از دوربرگردان روبه‌روی اداره گاز، قربانی این کورس شبانه می‌شوند. گفته می‌شود که سرعت دو خودروی پرشیا و سمند به‌قدری بالا بوده که قدرت کنترل خودروی خود را نداشته و در نتیجه خودروی پرشیا از عقب به‌شدت با خودروی پیکان برخورد داشته که این برخورد باعث شده تا باک بنزین خودروی پیکان دچار انفجار و آتش‌سوزی شود. بعد از انفجار و آتش‌سوزی خودروی پیکان، هر دو خودروی پرشیا و سمند از محل حادثه گریخته و دقایقی بعد آتش به کمک نیروهای آتش نشانی و مردم خاموش می‌شود. سرنشینان این پیکان، دو خواهر، مادر و داماد خانواده بودند. در ساعات اولیه بعد از حادثه اعلام می‌شود که مادر خانواده بر اثر شدت سوختگی جان خود را از دست داده و سه حادثه دیده دیگر این خودرو هم بالای ۸۰ درصد دچار سوختگی شده‌اند. تا ساعت پایانی دیشب، تعداد فوتی‌های این حادثه به ۳ تن رسید و سومین سرنشین خودروی پیکان هم بر اثر شدت سوختگی جان خود را از دست داد. نکته دردناک این است که سرنشینان این پیکان اعضای یک خانواده بودند که برای گردش و مهمانی از خانه بیرون آمده بودند که با این حادثه هر چهار نفرشان دچار حریق شدند و متاسفانه سه نفرشان فوت کردند و حال یک نفر دیگر هم وخیم است. به همین بهانه و در پرونده امروز زندگی‌ سلام با کمک یک جامعه‌شناس و روان‌شناس به واکاوی دلایل انجام چنین رفتارهای پرخطری در خیابان پرداختیم که چنین افرادی علاوه برخودشان، جان دیگران را هم به خطر می‌اندازند. همچنین درباره عکس‌العمل اصولی در برابر چنین راننده‌هایی گفتیم و چند توصیه به جوانانی داشتیم که هیجان سرعت بالا و ریسک خطرپذیری، باعث شده تا به آسیب‌های شرکت در چنین رالی‌هایی فکر نکنند. با ما همراه باشید.

زمینه‌های اجتماعی کورس‌های مرگبار
یک جامعه‌شناس به واکاوی دلایل تمایل بعضی جوانان به کورس‌های شبانه مرگبار و راه‌های مدیریت آن می‌پردازد
دکتر احمدرضا اصغرپور ماسوله، استادیار گروه علوم اجتماعی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی در ابتدای صحبت‌هایش درباره دلایل تمایل بعضی جوانان به کورس‌های شبانه می‌گوید: «به‌طور کلی در رفتارهای مختلف که در این مورد خاص بحث ما درباره رفتار رانندگی است، همیشه افرادی هستند که دچار کج‌روی می‌شوند. یعنی افرادی هستند که هنجارها را رعایت نمی‌کنند، دست به کارهای خطرناک و مغایر قانون می‌زنند و رفتارهای افراطی انجام می‌دهند. مقداری از این کج‌روی‌ها طبیعی است؛ اما اتفاق دردناکی که در حادثه اخیر برای راننده پیکان و خانواده‌اش افتاده، یکی از پیامدهای ناگوار چنین کج‌روی‌هایی است که دامن دیگران و خانواده‌های‌شان را می‌گیرد.»

شب‌ها نظارت بیرونی کمتر است
این جامعه‌شناس درباره برگزاری چنین کورس‌هایی در شب‌ها می‌گوید: «علت این‌که چنین کورس‌هایی در شب برگزار می‌شود، اولا خلوتی خیابان‌هاست. در ساعت‌های پایانی روز، عبور و مرور خودروها خیلی کمتر می‌شود و امکان کورس شبانه محقق می‌شود. علاوه بر این، در ساعت‌های پایانی شب، نظارت بیرونی هم کمتر می‌شود و تجربه سرعت‌های بالا سهل‌الوصل‌تر است. نکته بعدی این است که در این ساعات، مهمانی‌های شبانه در خانه‌ها و باغ‌های بیرون شهر برگزار شده و متاسفانه بعضی از این راننده‌ها هم بعد از شرکت در آن‌ها، حالت عادی نداشته مثلا الکل یا مواد مخدر مصرف کرده‌اند و دست به چنین کارهایی می‌زنند.»
هنجارشکنی برای جوانان جذاب است اما ...
«اگر بخواهیم یک تحلیل دقیق‌تر انجام بدهیم، باید بگوییم که هنجارشکنی و خطرپذیری برای جوان‌ها جذاب است یعنی در دوره جوانی، انجام برخی رفتارها به‌رغم خطرناک‌بودن و این‌که جان خود و دیگران را به‌خطر می‌اندازد، باز هم برای‌شان جذاب است.» این عضو هیئت‌علمی گروه جامعه‌شناسی ادامه می‌دهد: «اگر تعدادی مسیر، پیست یا باشگاه اتومبیلرانی وجود داشته باشد که علاقه جوان‌ها به این هیجان‌ها در آن‌جاها خالی شود یا به مقداری از تمایل به هیجان معقول آن‌ها، پاسخ داده شود، قطعا شاهد کاهش چنین کورس‌هایی خواهیم بود. سرعت زیاد، بازی‌های پرهیجان و ... همیشه مورد علاقه پسرهای جوان و نوجوان است؛ بنابراین زمینه‌سازی برای تخلیه این هیجان و علاقه و خطرپذیری در حد و اندازه معقول و عادی در مسیرهای امن و مطمئن ضروری است که در دستور کار قرار بگیرد. البته در حالت آرمانی هم به ریشه‌کنی کامل چنین کورس‌های مرگباری، دست پیدا نخواهیم کرد؛ اما می‌توان سفت و سخت‌تر با آن مقابله کرد و امکان این‌که شاهد چنین کورس‌هایی در کف خیابان‌ها باشیم، کمتر خواهد شد.»
نقش فضای‌اجتماعی و شبکه‌های‌اجتماعی را دست کم نگیریم
این جامعه‌شناس در پایان می‌گوید: «مقداری، فضای اجتماعی هم در این ماجرا موثر است. به این معنا که اگر در منظر عموم مردم چنین رفتارهایی زشت شمرده شود، آن وقت خیلی از افراد سمت آن نخواهند رفت؛ اما در همین موضوع کورس شبانه، اگر ناظران بگویند که چقدر دست فرمونت خوب بود، چقدر سرعت بالا رفتی، محشر رانندگی کردی و ... ، باعث می‌شود تا جوان و نوجوان انگیزه بیشتری برای تکرار آن رفتار اشتباه و خطرناک داشته باشد. در همین باره از نقش شبکه‌های اجتماعی و تمایل به لایک گرفتن و دیده‌شدن بعد از چنین کورس‌هایی هم نباید غافل شد. پخش‌شدن چنین ویدئوهایی در شبکه‌های‌اجتماعی که تا حدودی شاخص شرایط اجتماعی یعنی نظرات و عقاید مردم است، اگر با استقبال مواجه شود، آسیب‌زا خواهد بود؛ بنابراین اگر این رفتار در فضای ‌اجتماعی زشت شمرده شود، خیلی‌ها آن را انجام نمی‌دهند. به عبارت دیگر، برخی افراد برای دیده‌شدن و دست‌یابی به تایید اجتماعی دست به چنین رفتارهای خطرناکی می‌زنند.

روش پرآسیب برای تخلیه هیجان 
رانندگی با سرعت بسیاربالا، سبقت غیرمجاز و رفتارهای مخاطره‌آمیز دلایل روان‌شناسانه متعددی دارد

دکتر رضا یعقوبی |   روان‌شناس سلامت
اگر رانندگی یک نفر در جاده و خیابان به گونه‌ای باشد که از رعایت قوانین تخطی و سلامت خودش و دیگران را تهدید کند، جزو رفتارهای خطرناک رانندگی محسوب می‌شود. درباره اصلی‌ترین علت‌های انجام چنین رفتارهایی که شرکت در کورس شبانه هم جزو آن‌هاست، باید به چند تیپ‌ شخصیتی اشاره کرد. مثلا افرادی با تیپ‌های شخصیتی ماجراجو، تنوع‌طلب، هیجانی و دراماتیک، بیشتر احتمال دارد که دست به چنین رفتارهایی بزنند. همچین افرادی که شرایط روانی نامساعد دارند به دلیل مشاجره با همسر، جروبحث تلفنی و ... اضطراب و استرس مفرط و عصبانیت و پرخاشگری، قانون‌گریزی و جامعه‌ستیزی، استفاده از مواد محرک و توهم‌زا و ... می‌تواند جزو عواملی باشد که فرد تصمیم به چنین رفتارهای پرخطری بگیرد.

این رفتار نوعی تخلیه هیجانی است
در واقع کسانی که با سرعت خیلی بالا رانندگی می‌کنند، هیجان‌طلب هستند. اگر این هیجان به‌شیوه‌ای مثبت بروز پیدا نکند، آثار بدی در پی خواهد داشت. بخشی از این امر به خود فرد و بخشی به دیگران ارتباط دارد؛ بنابراین فرد باید مراقب هیجانات خود باشد. در غیر این صورت، کودک درون فرد به شیوه اشتباهی تقویت می‌شود و فرد در مقاطع مختلف زندگی براساس هیجانات و احساسات تصمیم‌‌های مهمی می‌گیرد. شایان ذکر است که شکل بیمارگونه این رفتار می‌تواند در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی هم بروز پیدا کند. این بیماران حالت‌های شیدایی افسردگی دارند؛ یعنی در بعضی مواقع بیش از حد پرانرژی و در اوقات دیگر کاملا افسرده هستند و در زمان پرانرژی بودن رفتارهای هیجانی عجیب مثل رانندگی‌های خیلی پرسرعت و شرکت در کورس شبانه را انجام می‌دهند.
واکنش اصولی به چنین راننده‌هایی
اگر با فردی روبه‌رو هستید که دست به چنین کارهایی می‌زند و سلامت او برای شما اهمیت دارد، باید بدانید که واکنش شما در مواجه با رانندگی‌های خطرناک و کورس‌های شبانه‌اش مهم است. افراد در چنین موقعیت‌هایی رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند. برخی در چنین شرایطی ممکن است بسیار جدی و قاطعانه رفتار کنند و حق خودشان را برای داشتن هر شیوه رانندگی بدون چون و چرا مطالبه کنند. معمولا ترساندن این افراد از عاقبت این کارها و نصیحت هم فایده چندانی ندارد. به‌عنوان مثال، توصیه می‌شود که به چنین افرادی بگویید: «من می‌دانم که تو در رانندگی مهارت بسیار خوبی داری و به تو اعتماد دارم ولی من به هر حال از این مدل می‌ترسم و نگران تو هستم که اتفاق بدی برایت بیفتد.» توصیه می‌شود در صحبت با این افراد، کاری به درست یا نادرست بودن رفتار آن‌ها نداشته باشید بلکه نگرانی خودتان را با جدیت بیان کنید و از مهارت‌های ارتباطی برای تاثیرگذاری بیشتر بهره ببرید و در صورت نیاز در این زمینه از روان شناس کمک بگیرید.
عاشقان کورس‌های شبانه بخوانند
در قدم اول، شما باید احساسات و هیجانات خود را کنترل کنید نه این‌که اجازه دهید خودتان تحت کنترل هیجانات قرار بگیرید حتی در رانندگی. این نوع تفکر موجب می‌شود عادت کنید از رانندگی خود بیشتر لذت ببرید و نیازی به رفتارهای پرخطر نداشته باشید. همچنین رعایت قانون و مقررات راهنمایی‌ورانندگی را محترم شمرده، از تشویق رانندگان پرخطر پرهیز کنید. در صورت داشتن اضطراب و استرس مفرط، نگرانی و ناراحتی روانی یا نداشتن حالت طبیعی از رانندگی پرهیز کنید. فراموش نکنید که مدیریت نکردن این رفتار پرخطر می‌تواند سرانجام بسیاری تلخی برای خودتان، خانواده‌تان و دیگران داشته باشد.

هیجان کاذب شما، علت پریشانی ماست
روایت شهروندی که در نزدیکی محل  یکی از کورس‌‌های شبانه مشهد زندگی می‌‌کند
بسیاری از شب‌‌ها به‌‌خصوص آخر هفته، وقتی ساعت از 2 شب می‌‌گذرد صدای عجیب وغریب خودروهایی که در خیابان خیام کورس می‌‌گذارند به ‌‌گوش می‌‌رسد. صداهای عجیبی که حتی اگر خانه‌‌ات در حاشیه خیابان هم نباشد کاملاً آزارت می‌‌دهد. صداهای گوش‌‌خراش اگزوزهایی که انگار دست‌‌کاری شده‌‌اند تا نهایت صدای ممکن را تولید کنند. خودنمایی یک نفر به قیمت بی‌‌خوابی یک نوزاد، مردی که خسته از سر کار رسیده یا پیرمردی بیمار تمام می‌‌شود. بارها شده ساکنان محل حین خواب با صداهای عجیب خودروهایی که ناگهان تیک‌‌آف می‌‌کنند از خواب پریده‌‌اند. انگار وسط مسابقات رالی حیثیتی خوابیده‌‌ای که جایزه‌‌بزرگ است و دیر رسیدن هر خودرو به منزله مرگ و زندگی برای راننده است. برای همین بی‌‌تفاوت نسبت به پیرامونش هرچه در چنته دارد رو می‌‌کند. از لحظات عجیبی که لاستیک‌‌ها روی آسفالت می‌‌چرخند بدون آن‌‌که حرکت کنند و صدای ناهنجارش روی مغز اهالی است تا وقتی با سرعت حرکت می‌‌کنند و اگزوزها روان آدم‌‌ها را می‌‌آزارد. گاهی فکر می‌‌کنم اگر در آن ساعت شب که این خودورها بی‌‌مهابا در حال کورس گذاشتن هستند عابر پیاده یا دوچرخه سواری در مسیرشان سبز شود، با آن سرعت و هیجان، چقدر فرصت برای نشان دادن عکس‌‌العمل مناسب دارند؟ اصلاً به این بخش از ماجرا فکر کرده‌‌اند؟ یا به این‌‌که هیجان کاذب‌‌شان که در مسیر غلطی تخلیه می‌‌شود خواب و آرامش چند نفر را آشفته می‌‌کند؟ سرو صدا به‌‌کنار، چند راننده گذری دستپاچه می‌‌شوند، فخرفروشی‌‌شان قلب چند نفر را می‌‌شکند و زنجیره جلب ‌‌توجه با رفتارهای غلط به‌‌چند نفر منتقل می‌‌شود؟ واقعاً این خودپسندی تا کجا ادامه دارد که وقتی بین خنده‌‌ها و هیجان برای بیشتر دیده شدن ترمزدستی می‌‌کشند به‌‌هیچ چیز دیگر فکر نمی‌‌کنند و حتماً باید خدای نکرده اتفاق تلخی بیفتد تا برای مدتی متنبه شوند؟!